What do you think?
Rate this book
Tiếng Việt, văn Việt, người Việt
- GenresNonfiction
406 pages, Paperback
First published January 1, 2003
31 people are currently reading
324 people want to read
About the author
Cao Xuân Hạo
31 books25 followersGiáo sư Cao Xuân Hạo là một nhà ngôn ngữ học người Việt với nhiều đóng góp trong việc định hình phương pháp phân tích cấu trúc câu tiếng Việt và là một dịch giả, giáo sư văn chương uyên bác.
Tiểu sử
Cao Xuân Hạo sinh ngày 30/7/1930 năm 1930 tại Huế (có nguồn ghi là tại Hà Nội?), thân phụ là Cao Xuân Huy. Từ nhỏ, ông đã nổi tiếng với giai thoại tự học nghe, nói và viết thành thạo tiếng Pháp chỉ từ việc chơi với một người bạn Pháp. Ông từng làm giảng viên ngôn ngữ học, khi đó ông đảm nhận phần lớn công việc dịch sách và hiệu đính các sách dịch tại bộ môn ngôn ngữ học, tại Đại học tổng hợp Hà Nội. Ông nổi tiếng cả với tư cách nhà ngôn ngữ học và dịch giả, và là thành viên Hội Nhà văn Việt Nam. Giáo sư Cao Xuân Hạo đã được trao tặng Giải thưởng về dịch thuật năm 1985 của Hội Nhà văn Việt Nam.
Giáo sư Cao Xuân Hạo từ trần lúc 19h 40 phút ngày 16 tháng 10 năm 2007 tại bệnh viện Thống Nhất, Thành phố Hồ Chí Minh sau hai tuần nằm bệnh từ một cơn đột quỵ.
Tác phẩm
Sách ngôn ngữ
Tiếng Việt – Mấy vấn đề ngữ âm, ngữ pháp và ngữ nghĩa
Tiếng Việt - Văn Việt - Người Việt
Tiếng Việt sơ thảo ngữ pháp chức năng
Sách dịch
Người con gái viên đại uý (truyện 1959).
Chiến tranh và hòa bình (tiểu thuyết 1962).
Truyện núi đồi và thảo nguyên (tập truyện ngắn, dịch chung, 1963).
Trên những nẻo đường chiến tranh (tiểu thuyết 1964).
Truyện ngắn Goócki (1966).
Con đường đau khổ (tiểu thuyết 1973).
Tội ác và hình phạt (tiểu thuyết - xuất bản năm 1983 với tên Tội ác và trừng phạt do BTV tự ý sửa).
Đèn không hắt bóng (1986).
Papillon (1988).
Khải hoàn môn (1988).
Nô tỳ Isaura (tiểu thuyết).
Tiểu sử
Cao Xuân Hạo sinh ngày 30/7/1930 năm 1930 tại Huế (có nguồn ghi là tại Hà Nội?), thân phụ là Cao Xuân Huy. Từ nhỏ, ông đã nổi tiếng với giai thoại tự học nghe, nói và viết thành thạo tiếng Pháp chỉ từ việc chơi với một người bạn Pháp. Ông từng làm giảng viên ngôn ngữ học, khi đó ông đảm nhận phần lớn công việc dịch sách và hiệu đính các sách dịch tại bộ môn ngôn ngữ học, tại Đại học tổng hợp Hà Nội. Ông nổi tiếng cả với tư cách nhà ngôn ngữ học và dịch giả, và là thành viên Hội Nhà văn Việt Nam. Giáo sư Cao Xuân Hạo đã được trao tặng Giải thưởng về dịch thuật năm 1985 của Hội Nhà văn Việt Nam.
Giáo sư Cao Xuân Hạo từ trần lúc 19h 40 phút ngày 16 tháng 10 năm 2007 tại bệnh viện Thống Nhất, Thành phố Hồ Chí Minh sau hai tuần nằm bệnh từ một cơn đột quỵ.
Tác phẩm
Sách ngôn ngữ
Tiếng Việt – Mấy vấn đề ngữ âm, ngữ pháp và ngữ nghĩa
Tiếng Việt - Văn Việt - Người Việt
Tiếng Việt sơ thảo ngữ pháp chức năng
Sách dịch
Người con gái viên đại uý (truyện 1959).
Chiến tranh và hòa bình (tiểu thuyết 1962).
Truyện núi đồi và thảo nguyên (tập truyện ngắn, dịch chung, 1963).
Trên những nẻo đường chiến tranh (tiểu thuyết 1964).
Truyện ngắn Goócki (1966).
Con đường đau khổ (tiểu thuyết 1973).
Tội ác và hình phạt (tiểu thuyết - xuất bản năm 1983 với tên Tội ác và trừng phạt do BTV tự ý sửa).
Đèn không hắt bóng (1986).
Papillon (1988).
Khải hoàn môn (1988).
Nô tỳ Isaura (tiểu thuyết).
Ratings & Reviews
Friends & Following
Create a free account to discover what your friends think of this book!
Community Reviews
Displaying 1 - 11 of 11 reviews
May 10, 2017
Nếu yêu tiếng Việt và có sở thích đùa nghịch với câu chữ, bạn thực sự cần đọc cuốn sách này bởi nó như một bước đệm cần thiết đưa một người dùng tiếng Việt đến gần sự thấu hiểu về mặt ngôn ngữ học thứ tiếng họ đang sử dụng.
“Tiếng Việt”
Là một người hoài nghi, tôi luôn có sự so sánh, kiểm chứng và nghi vấn tất cả những gì mình bắt gặp, ngữ pháp tiếng Việt được dạy trong trường phổ thông những năm 90 thực sự không bao giờ tìm được sự đồng thuận của tôi, mặc cho một thời gian dài, tôi cố sức uốn nắn câu chữ vào cái lồng ngữ pháp ấy hòng đem lại một sự chuẩn mực. Cuốn sách của Cao Xuân Hạo không nhằm đưa ra một hệ thống ngữ pháp tiếng Việt cho người đọc, nếu ai đó hi vọng cuốn này là một cuốn giáo khoa (text book) thì họ sẽ thất vọng; thay vào đó, nó là tập hợp những thảo luận của ông về từng vấn đề cụ thể của tiếng Việt, một cách hết sức thú vị, mạch lạc, tập trung, nhằm giải quyết cái “đề” mà ông đã đặt cho từng bài viết.
Cuốn sách là một tập hợp những lời giải đáp của một nhà ngôn ngữ về một khía cạnh nào đó trong ngôn ngữ - tiếng Việt – mà ông chắc chắn rằng, một người Việt Nam nói tiếng Việt cần biết, nhưng lại không ai biết, như vấn đề về ngữ pháp cơ bản của một câu nói phổ thông, từ mượn (Hán-Việt, Thái-Việt, v.v.), thời, từ loại, lặp phủ định trong câu, v.v.. Cuốn sách lý giải hợp lý một cách khoa học (theo cách nhìn từ người không chuyên như tôi) những khúc mắc người ta thường đặt ra cho tiếng Việt và cho rằng vì thế mà nó thiếu logic hay phi lý hay là cách nói thông dụng là dễ dãi, không chặt chẽ, rồi đưa đến kết luận tiếng Việt là một ngôn ngữ chưa trưởng thành trong khi thực ra không phải như vậy.
“Văn Việt”
Từ nhỏ, tôi đã hay được ông nội lảy Kiều cho nghe, và từ đó bồi đắp một niềm yêu thích đặc biệt với câu chữ tiếng Việt, rất mượt mà nhưng lại không hoàn toàn dễ hiểu, mà mãi đến khi học đại học, tôi mới phần nào nắm bắt được những câu thơ ấy, mặc dầu cấp 2 Kiều đã được dạy trong trường.
Với tôi, văn chương cũng như điêu khắc, khi Rodin nói “chúng ta càng đơn giản chúng ta càng hoàn thiện”, và cũng dẫn lời Michelangelo kiệt tác là khi ông đục bỏ những phần thừa đi. Lớn lên trong thành tựu của Cách mạng, ơn Đảng ơn chính phủ, chúng ta lẫn lộn ngay trong cách diễn đạt của tiếng Việt mình – thứ tiếng đang ngày càng trở nên lỏng lẻo và thiếu chính xác. Trong phần này của cuốn sách, Cao Xuân Hạo đã đưa cho độc giả một viên phấn, để vạch rõ ranh giới đâu là tường minh và đâu là mơ hồ trong thứ tiếng của chúng ta. Trong viết lách, ranh giới ấy càng trở nên thực sự quan trọng, và ông đã giúp tôi thấy rõ điều ấy.
“Người Việt”
Nhóm bài thảo luận mối liên hệ giữa người Việt và cách họ dùng tiếng Việt, thông qua một vài ví dụ tiêu biểu, là đề tài của từng bài viết cụ thể. Chúng dường như quay về với chủ đề căn tính người Việt, hay là thói hư tật xấu của người Việt. Những bài viết này hầu hết chọn lọc từ những thảo luận không còn nhiều học thuật như hai phần trên, mà với tôi, chúng như kiểu “nói thêm” hơn là một phần chính của cuốn sách.
Nhìn chung, đa phần những bài viết xứng đáng là những bài báo học thuật chứa đựng đủ chất xám và hiểu biết về những chủ đề tương ứng, nhưng cũng đủ thông dụng để một người đọc phổ thông, nếu chịu khó và gắng sức, có thể hiểu được vấn đề.
“Tiếng Việt”
Là một người hoài nghi, tôi luôn có sự so sánh, kiểm chứng và nghi vấn tất cả những gì mình bắt gặp, ngữ pháp tiếng Việt được dạy trong trường phổ thông những năm 90 thực sự không bao giờ tìm được sự đồng thuận của tôi, mặc cho một thời gian dài, tôi cố sức uốn nắn câu chữ vào cái lồng ngữ pháp ấy hòng đem lại một sự chuẩn mực. Cuốn sách của Cao Xuân Hạo không nhằm đưa ra một hệ thống ngữ pháp tiếng Việt cho người đọc, nếu ai đó hi vọng cuốn này là một cuốn giáo khoa (text book) thì họ sẽ thất vọng; thay vào đó, nó là tập hợp những thảo luận của ông về từng vấn đề cụ thể của tiếng Việt, một cách hết sức thú vị, mạch lạc, tập trung, nhằm giải quyết cái “đề” mà ông đã đặt cho từng bài viết.
Cuốn sách là một tập hợp những lời giải đáp của một nhà ngôn ngữ về một khía cạnh nào đó trong ngôn ngữ - tiếng Việt – mà ông chắc chắn rằng, một người Việt Nam nói tiếng Việt cần biết, nhưng lại không ai biết, như vấn đề về ngữ pháp cơ bản của một câu nói phổ thông, từ mượn (Hán-Việt, Thái-Việt, v.v.), thời, từ loại, lặp phủ định trong câu, v.v.. Cuốn sách lý giải hợp lý một cách khoa học (theo cách nhìn từ người không chuyên như tôi) những khúc mắc người ta thường đặt ra cho tiếng Việt và cho rằng vì thế mà nó thiếu logic hay phi lý hay là cách nói thông dụng là dễ dãi, không chặt chẽ, rồi đưa đến kết luận tiếng Việt là một ngôn ngữ chưa trưởng thành trong khi thực ra không phải như vậy.
“Văn Việt”
Từ nhỏ, tôi đã hay được ông nội lảy Kiều cho nghe, và từ đó bồi đắp một niềm yêu thích đặc biệt với câu chữ tiếng Việt, rất mượt mà nhưng lại không hoàn toàn dễ hiểu, mà mãi đến khi học đại học, tôi mới phần nào nắm bắt được những câu thơ ấy, mặc dầu cấp 2 Kiều đã được dạy trong trường.
Với tôi, văn chương cũng như điêu khắc, khi Rodin nói “chúng ta càng đơn giản chúng ta càng hoàn thiện”, và cũng dẫn lời Michelangelo kiệt tác là khi ông đục bỏ những phần thừa đi. Lớn lên trong thành tựu của Cách mạng, ơn Đảng ơn chính phủ, chúng ta lẫn lộn ngay trong cách diễn đạt của tiếng Việt mình – thứ tiếng đang ngày càng trở nên lỏng lẻo và thiếu chính xác. Trong phần này của cuốn sách, Cao Xuân Hạo đã đưa cho độc giả một viên phấn, để vạch rõ ranh giới đâu là tường minh và đâu là mơ hồ trong thứ tiếng của chúng ta. Trong viết lách, ranh giới ấy càng trở nên thực sự quan trọng, và ông đã giúp tôi thấy rõ điều ấy.
“Người Việt”
Nhóm bài thảo luận mối liên hệ giữa người Việt và cách họ dùng tiếng Việt, thông qua một vài ví dụ tiêu biểu, là đề tài của từng bài viết cụ thể. Chúng dường như quay về với chủ đề căn tính người Việt, hay là thói hư tật xấu của người Việt. Những bài viết này hầu hết chọn lọc từ những thảo luận không còn nhiều học thuật như hai phần trên, mà với tôi, chúng như kiểu “nói thêm” hơn là một phần chính của cuốn sách.
Nhìn chung, đa phần những bài viết xứng đáng là những bài báo học thuật chứa đựng đủ chất xám và hiểu biết về những chủ đề tương ứng, nhưng cũng đủ thông dụng để một người đọc phổ thông, nếu chịu khó và gắng sức, có thể hiểu được vấn đề.
February 15, 2017
Quyển sách này sở dĩ không cho 5 sao được bởi hai lẽ. Thứ nhất, sách tuy hay nhưng lại là tuyển tập những bài viết ngắn của tác giả. Hầu hết các bài đều thú vị và logic, nhưng tựu trung lại cả quyển sách không có tính hệ thống. Có thể đọc cho vui, đọc để tách ra những điều mình quan tâm và tìm hiểu thêm bên ngoài, chứ khó mà rút ra được cái gì toàn diện. Thứ hai, phần tiếng Việt và văn Việt hay bao nhiêu thì phần người Việt chán bấy nhiêu. Có thể vì tác giả viết đã lâu, những điều ông quan sát nhận thấy ở xã hội đã không còn chính xác. Nói cho rõ hơn, nó chỉ đúng ở bề mặt chứ không phải bản chất. Đọc mấy bài về người Việt tựa như nghe một ông giáo già uyên thâm càm ràm chuyện trong xóm nhân một hôm có học trò đến thăm. Tuy không sai nhưng không có gì sáng tỏ. Giá mà ông chỉ nói sâu về ngành của mình.
Còn lại đều tuyệt vời, nên đọc. Đây là quyển sách đã thay đổi cái nhìn của mình về tiếng Việt, thậm chí là văn hoá Việt.
Còn lại đều tuyệt vời, nên đọc. Đây là quyển sách đã thay đổi cái nhìn của mình về tiếng Việt, thậm chí là văn hoá Việt.
This entire review has been hidden because of spoilers.
January 26, 2016
Độc giả nào muốn hiểu thêm tiếng Việt với đặc trưng của nó, khác với cách vay mượn ngữ học Ấn Âu lâu nay, thì nên đọc quyển này!
A must read for whoever wants to know what Vietnamese really is and how it is different to Indo - European languages.
A must read for whoever wants to know what Vietnamese really is and how it is different to Indo - European languages.
Want to read
May 29, 2013fdfdfdfd
August 31, 2021
Mất gần ba năm mới đọc xong được cuốn sách này, vì có những bài rất dễ đọc dễ hiểu, trong khi nhiều bài khác, đặc biệt về ngôn ngữ, rất khó hiểu, nhưng mà một khi đã đọc đã hiểu (đương nhiên hiểu một phần nào đó thôi) thì thấy hay quá là hay.
Trong sách, dễ thấy quan điểm chủ đạo là về ngữ pháp chức năng của tiếng Việt, trong đó câu trúc "đề thuyết" là nền tảng. Tác giả kịch liệt lên án lối dạy và học ngữ pháp bắt chước phương Tây hiện nay, mà ông gọi là "dĩ Âu vi trung". Những bài dài như "Đi bao giờ và bao giờ đi" hay "Lỗ là một vấn thể" rất khó hiểu (với người đọc không chuyên ngành ngôn ngữ), mang cả màu sắc triết học :v, nhưng vô cùng thú vị và khai sáng rất nhiều về tiếng Việt. Ngoài ra còn có nhiều bài rất hữu ích cho ngành dịch thuật và biên tập, được rút ra từ chính kinh nghiệm của tác giả - một trong những dịch giả văn học hàng đầu Việt Nam.
Qua cuốn tuyển tập các bài tiểu luận và phỏng vấn này, người đọc như mình thấy rõ chân dung cụ Cao Xuân Hạo - một nhà ngữ học nặng lòng với tiếng Việt và với văn hóa Việt Nam, một nhà trí thức chính trực, đáng kính. Các bài của ông đều có ngôn từ rất mạnh, sẵn sàng đả kích không khoan nhượng. Một số quan điểm của ông (chẳng hạn như về so sánh chữ Hán, chữ Việt hay về đời sống) mình không đồng tình cho lắm, hoặc thấy ông cực đoan quá. Nhưng tựu trung lại cuốn sách này vẫn rất bổ ích, rất đáng đọc và rất đáng đọc lại.
Trong sách, dễ thấy quan điểm chủ đạo là về ngữ pháp chức năng của tiếng Việt, trong đó câu trúc "đề thuyết" là nền tảng. Tác giả kịch liệt lên án lối dạy và học ngữ pháp bắt chước phương Tây hiện nay, mà ông gọi là "dĩ Âu vi trung". Những bài dài như "Đi bao giờ và bao giờ đi" hay "Lỗ là một vấn thể" rất khó hiểu (với người đọc không chuyên ngành ngôn ngữ), mang cả màu sắc triết học :v, nhưng vô cùng thú vị và khai sáng rất nhiều về tiếng Việt. Ngoài ra còn có nhiều bài rất hữu ích cho ngành dịch thuật và biên tập, được rút ra từ chính kinh nghiệm của tác giả - một trong những dịch giả văn học hàng đầu Việt Nam.
Qua cuốn tuyển tập các bài tiểu luận và phỏng vấn này, người đọc như mình thấy rõ chân dung cụ Cao Xuân Hạo - một nhà ngữ học nặng lòng với tiếng Việt và với văn hóa Việt Nam, một nhà trí thức chính trực, đáng kính. Các bài của ông đều có ngôn từ rất mạnh, sẵn sàng đả kích không khoan nhượng. Một số quan điểm của ông (chẳng hạn như về so sánh chữ Hán, chữ Việt hay về đời sống) mình không đồng tình cho lắm, hoặc thấy ông cực đoan quá. Nhưng tựu trung lại cuốn sách này vẫn rất bổ ích, rất đáng đọc và rất đáng đọc lại.
August 11, 2020
Với tôi thì ba phần không liên quan đến nhau. Có lẽ bắt đầu đọc từ phần thứ ba (Người Việt) sẽ tốt hơn. Một vài điều tác giả viết về xã hội và giới trí thức Việt từ mấy chục năm trước đến ngày nay vẫn còn nguyên. Đối với đất nước thì đó là một bi kịch, không phải vì cái xấu tồn tại (tất nhiên nó sẽ xuất hiện, ở mọi nơi), mà vì những cái xấu đó từ chối bị tiêu diệt, hay chỉ chấp nhận thay đổi chậm đến mức gây ức chế.
February 21, 2023
Dnf. Tuy rằng phải bỏ dở vì đoạn cuối mang tính nghiên cứu và nặng về vấn đề học thuật hơi nhiều, nhưng đây thực sự là một cuốn sách rất đáng đọc nếu bạn muốn tìm hiểu nhiều hơn về tiếng Việt và văn Việt. Đáng buồn là cho tới hiện nay, ngữ pháp tiếng Việt vẫn chưa hề được coi trọng thực sự trong việc giảng dạy.
October 4, 2024
Nếu mình ráng đọc một bài ngắn mà lại viết về một phạm trù kinh điển, thì mình cần chuẩn bị một vài kiến thức nền, cộng với một trí tưởng tượng phong phú. Có thế đọc mới không thấy tác giả qua loa khi chia sẻ đúc kết của họ, trái lại còn giúp đầu óc mình vận động phản biện. Chỉ mong quyển này nhỏ gọn hơn, vì những kiến thức trong đây đều cần mang theo bên mình.
August 31, 2021
Thú vị và hóm hỉnh
November 29, 2021
Chỉ hiểu được tầm 70% (vì có nhiều thuật ngữ, kiến thức ngôn ngữ học khá sâu) nhưng phải nói là rất rất rất hayyyy, vượt qua mọi lời mô tả
Displaying 1 - 11 of 11 reviews