Peter Brooks is the author of Henry James Goes to Paris, Realist Vision, Troubling Confessions, Reading for the Plot, The Melodramatic Imagination, and a number of other books, including the historical novel World Elsewhere. He taught for many years at Yale, where he was Sterling Professor of Comparative Literature, and currently is Andrew W. Mellon Scholar at Princeton.
Edebiyat üzerine okumak en az edebiyat okumak kadar güzel. Bu kitapla ilgili olarak en başta söylemem gereken şey; kitabın edebi metinlerdeki psikanalitik yapıları bulup çıkarmaya çalışması olmadığıdır. Yani kitapları psikanaliz açısından okumuyor. Yazarın kendi ifadesiyle anlatmak gerekirse; "Bir anlatısal metni Freud ve Walter Benjamin 'in kendi farklı tarzlarında biçimlendirdikleri bir bağlamda ve ortaya anlamlı sonuçlar çıkıp çıkmayacağını görmek."için çabalıyor. Freud dan fazlaca beslenmekle birlikte Roland Barthes, Todorov, Bakhtin, Lucaks gibi edebi teorinin büyük ustalarına da büyük oranda yer veriyor. Çünkü yapmaya çalıştığı şey birini diğerine tercih etmekten ziyade edebiyatla psikanalizin birlikteliğini göstermek. Yazarın bu mütevazi çabası daha çok 19. yy. eserleri özellikle Balzac, Barbey D'Aurevilly,Henri James gibi yazarlar üzerine odaklanmış durumda. Ancak yaptığı şey gerçekten işe yarıyor. Psikanalizdeki analist, analiz edilen ve aktarım formülünün edebiyata uyarlanması ile ortaya yazar, okur ve anlatılan hikaye üçgeninde incelemesi, eşlik etmesi okuması son derece keyifli bir anlatı çıkıyor. Kitabın son bölümünde kendisi ile yapılan bir söyleşiyi bulunuyor. Bu kısmı okuduğumda böyle tumturaklı bir işe girişmiş olmasına rağmen bunu nasıl keyifle yaptığını fark ettim. Sanırım bunu düşünmeme neden olan şey söyleşinin en başında bu işi kuramsal olmaktan ziyade bizzat roman okuyarak geliştirdiğini ifade etmesi oldu. Eleştirilere ne kadar samimiyetle ve tevazu ile cevap verdiğini görmek de ayrı bir hoşluk hissi yaratmadı değil.
Peter Brooks'un eseri "Psikanaliz ve Hikaye Anlatıcılığı" Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi tarafından basılmış, Hirven Demir Atay ve Hakan Atay tarafından çevrilmiş. İlk cümle şöyle olsun; zor kitap. Ama iyi haber tüm zorluğu anlamak için ayıracağınız kaliteli vakit ile tam tersine bir hazine kazısına dönüştürebilirsiniz. Tekrar etmekte fayda var; kazmak zorundasınız! Uğruna girişilecek tüm çabayı hak eden, Freud temelli ama bu konuda bağnaz olmayan, yakın düşünürlerin, yazarların da alternatif düşüncelerini veren bir yaklaşımla hikayelendirmek, hikaye anlatmak üzerine enteresan, altını kesinlikle bolca çizeceğiniz şaşırtıcı tespitlerle dolu. Evet, anlayacağınız resmen bayıldım! O kadar mı? Değil; bir sürü kitap ve yazar ismi yüzünden alınacak kitap listem baya uzadı :) şuna da hemen dikkat çekeyim; yazmaya başlamak isteyenlerin edinmelerinde kesinlikle fayda olan ama okumak için bekletmeleri gereken bir kitap olduğunu (naçizane) düşünüyorum. Yazanlar, psikoloji, sosyoloji, kültür tarihi okumayı sevenlerin ise (ikinci naçizane) kesinlikle edinmesi ve okuması gereken bir eser. O kadar çok altı çizili paragraf var ki hangisi koyacağıma karar veremedim. 132. Sayfanın tamamına özellikle bakmanızı öneririm. Son söz şu olsun; "Daha önce de belirttiğim gibi, kendimizi insan özneler olarak kısmen kurmacalarımız aracılığıyla oluşturduğumuza inanıyorum; bu nedenle de, insan elinden çıkma kurmaca yaratımı ile ruhsal süreçlerin çakışan eylemler ve "üst üste" (Paragraf bir yana bu kısma bayıldım!) getirilebilecek analiz biçimleri olduklarını düşünüyorum."