Từ xác định đến bất định - Những câu chuyện về khoa học và tư tưởng của thế kỷ 20

by F. David Peat, Phạm Việt Hưng (Translator)

Trong Từ xác định tới bất định, David Peat đã kiểm tra sự khác biệt cơ bản về triết học giữa tất định, yếu tố tiêu biểu cho suy nghĩ của nhân loại suốt thế kỉ 19 và sự sụp đổ của nó trong thế kỉ 20. Thế kỉ 19 đã được đánh dấu bởi sự lạc quan vô bờ bến và sự tự tin vào sức mạnh của công nghệ. Những nhà vật lí thời đó tin rằng vũ trụ là một cơ chế đồng hồ khổng lồ có chức năng hoạt động tuân theo những nguyên tắc cứng nhắc mà hoàn toàn có thể dự đoán được. Năm 1900, Chủ tịch Hiệp hội Hoàng gia Anh đã tuyên bố rằng tất cả mọi thứ quan trọng đều đã được khoa học phát hiện. Tuy nhiên, điều này đã không tồn tại quá lâu trước khi những hạt giống của một cuộc cách mạng khoa học mới bắt đầu bén rễ. Thuyết lượng tử và thuyết tương đối đã chứng minh một nghi ngờ rằng kiến thức của chúng ta hoàn toàn không đầy đủ và sự giới hạn vốn có cũng con người trong việc dự đoán và kiểm soát thế giới xung quanh.

Genres: Science, Philosophy, Nonfiction, History

452 pages, Hardcover

First published January 1, 2002

About the author

He has worked actively as a theoretical physicist in England and Canada.

But Peat's interests expanded to include psychology, particularly that of Carl Jung, art and general aspects of culture, including that of Native America. Peat is the author of many books including a biography of David Bohm, with whom Peat collaborated, books on quantum theory and chaos theory, as well as a study of Synchronicity. Since moving to the village of Pari in Italy, Peat has created the Pari Center for New Learning.

Reviews

[Quỳnh · Rating 5 out of 5]

Vì tác giả là nhà vật lý nên phải thú thật là 3 chương đầu tiên mình đọc chả hiểu cái gì. Cảm giác như xem tranh trừu tượng, thấy là nó hay, nó đẹp mặc dù không hiểu chính xác thứ nó truyền đạt. Bắt đầu từ chương 4, tác giả chuyển sang kiến thức xã hội nên mình thấy dễ thở hơn. Mình thật sự khâm phục ông vì kiến thức sâu rộng và phong cách viết mượt mà. Ông viết về khoa học mà không hề khô khan. Và mình cũng khâm phục không kém dịch giả Phạm Việt Hưng vì có thể chuyển ngữ nhiều thuật ngữ chuyên môn đến vậy. Mình thích nội dung từ chương 5 trở đi vì nó đem lại nhiều góc nhìn mới về tự nhiên và xã hội, rằng tất cả con người thuộc về một thể thống nhất với nhau và với tự nhiên. Những ai có vốn hiểu biết nền tảng về vật lý, toán học hay triết học sẽ nắm được cuốn sách trọn vẹn hơn. Nhưng để thưởng thức cuốn sách, bạn chỉ cần có ham muốn hiểu biết.
"Tất cả chúng ta là những kẻ tham cuộc trong thế giới này, và lệ phí tham cuộc chúng ta phải trả là sống với một thước đo bất định."

[Mohammad · Rating 4 out of 5]

اسم کتاب خیلی خوب موضوع کتاب را لو میدهد. تصور بشر در پایان قرن نوزده این بود که همه ی پدیده‌های فیزیکی و مسائل ریاضی و به طور کلی حوزه های مختلف علم را میتوان با کمک دانش بشری توصیف کرد و به یقین رسید ولی با پیشرفت علم، بشر به وادی تردید قدم گذاشت. از دستاوردهای فیزیک کوانتوم، قانون نسبیت و نظریه آشوب گرفته تا مسائل دیگر ریاضیات و حتی اقتصاد و... . این مسیر در این کتاب مورد بررسی قرار گرفته است.
نمیشود گفت کتاب ثقیلی است ولی مجبورت میکند تفکر کنی. گاهی قضیه ای علمی را بیان میکند. شاید کامل متوجه خود آن قضیه نشویم ولی در فهم منظور کلی مشکلی نخواهیم داشت.
کتابهایی با این سبک و سیاق کتابهای ارزشمندی هستند هر چند شاید کامل نباشند و فقط نکات برجسته را پوشش دهند. ترجمه راضی کننده بود و به ندرت ابهاماتی در متن می‌دیدم.

[David · Rating 3 out of 5]

This is a very readable and informative book for those interested in certainty and uncertainty. Peat shows how changes in science (quantum physics, relativity, uncertainty principle, chaos theory) in the 20th century have affected all aspects of our world. In 1900 we thought we had it all figured out, but now in the early 2000s we realize we must live with uncertainty. The final chapter is especially interesting, basically asking where we go from here. He argues that it is not our natural or animal instincts which are destructive, instead it is our higher functions such as reason and imagination. His argument is, and I am over-simplifying, ancient, more primitive cultures were less violent while our reason and science has enabled world wars and holocausts. As a summing up chapter it is interesting, but also wanting. He asks some good questions but comes up short in answers. Overall though, a great read!

[Tam Nguyen · Rating 5 out of 5]

Thế kỷ 20 bắt đầu trong sự huy hoàng thì lại kết thúc bằng sự hỗn loạn. Cuốn sách này na ná giống Lưới Trời Ai Dệt của Nguyễn Tường Bách nhưng nó đi rộng hơn và kết thúc bằng những lời khuyên, lời cảnh báo về thế kỷ 21, rằng thời đại chúng ta đang phải chịu những hậu quả nặng nề vì chính những gì chúng ta từng tôn thờ (khoa học), và có thêm một bài học lớn cho chúng ta: sự khiêm tốn vì sự hữu hạn của mình.
Ngừoi nào đam mê và có một niềm tin mạnh mẽ về khoa học có thể sẽ cảm thấy một chút thất vọng vì thực sự, khoa học bất toàn và mâu thuẫn.
Đọc xong cuốn này thực sự thấy xấu hổ về bản thân vì mình chả biết gì cả. David Peat có một óc uyên bác, giải thích tường tận và rất khoa học, dễ hiểu. Cảm phục ông này quá đi!.
Ôi, giống như nhân vật trong Now You See Me đã nói: "the closer you look, the less you see".

[Abner Rosenweig · Rating 5 out of 5]

I picked this up about 10 years ago, found it boring, and didn't finish it. 10 years later, I raced through it, finding it one of the most interesting and timely books I've ever read. Ironically, Peat mentions this very phenomenon in his discussion on the impermanence of identity: "Each time we pick up a book it is different because we have changed and we are bringing something new to the act of creation."

From Certainty to Uncertainty is not just about science, as many reviews suggest. It's about the evolving social, psychological, cultural, and intellectual currents in the 20th century and beyond as we evolve past the clear-cut, analytical, classical phase of science and other disciplines into a more holistic, fuzzy, nuanced, process-oriented mode of thinking.

Peat freely moves between disciplines in his investigation of our shifting paradigm. He investigates the breakdown of certainty through quantum theory (Bohr, Heisenberg, Bohm, et. al.), chaos theory (Poincare, Kolmogorov, Arnold, Moser, Lorenz, et. al.), mathematical incompleteness (Goedel), linguistic limtations (Wittgenstein), and discusses its parallels in art, philosophy, psychology, and more. It's rare to find an author capable of such a panoramic view of culture. He also has a great sense of intellectual history to place these changes in the overall context of evolving human thought. Such breadth and depth make for a magnificent, inspiring read.

Peat occasionally loses focus and spends too much time on trivial details--for example, in the chapter on chaos theory he goes off on a long tangent about the power of proxemics in business organizations, which reads suspiciously as if it were prepared for a corporate speech and repurposed for this book--but on the whole, the book hangs together very well.

In an age of uncertainty and massive change, Peat echoes other authors such as Toffler, Mander, and Robert Gilman, in suggesting that we slow down and consider whether our cultural institutions, which were built in an Enlightenment-inspired era, are still serving us. A more alarming question: are these institutions even *capable* of this deep evaluation, or will they have to fail en masse before we can begin to create solutions for our complex world?

How will we respond to this new age of uncertainty? Will we fall prey to the worst aspects of human nature, such as fear and aggression, or can we, as Peat suggests, cultivate a culture of reflection, humility, and fraternity? The answer will determine the future of our species.

[Connor Stack · Rating 2 out of 5]

It talks about a lot of cool ideas, the writing is really terrible. It's full of generalizations, cliches, and statements without proof. But it does get you thinking.

[میثم موسوی نسیم‌آبادی · Rating 4 out of 5]

گویا فیزیک در دهه‌های آغازین قرن بیستم مفاهیم "پسامدرنیسم" و "مرگ مؤلف" را پیش‌بینی کرده بود (پیت، ۱۳۹۴: ۳۶).

کتاب «از یقین تا تردید» اثری خوش‌خوان و درخورتوجه است که در سال ۲۰۰۲ میلادی توسط فیزیک‌دانی انگلیسی به نام دیوید پیت انتشار یافت. موضوع محوری این کتاب، تنش میان یقین و تردید است و هر فصل آن موضوعی دربارۀ تردید در قلمرو علم، هنر، اقتصاد و سیاست است.

دیوید پیت در دو فصل ابتدایی و ارزشمند این کتاب ضمن اشاره به عدمِ‌قطعیت در فیزیک و علوم ریاضی، متذکر شده است که نظریۀ کوانتومی، عدمِ‌قطعیت و تردید را وارد فیزیک کرد و فیزیک‌دان بزرگ دانمارکی، نیلس بور، اذعان نمود که ما توان ورود به واقعیتِ غاییِ کوانتومی را نداریم و شاید واقعیت کوانتومی صرفاً مفهومی ذهنی باشد (همان: ۴۵ الی۴۷). لذا بور و نظریۀ کوانتومی از شانس مطلق و تردید دم می‌زنند و حال آن‌که اینشتین باور نداشت که خداوند – خدایی وحدت‌بخش و غیرشخصی از جنس خدای اسپینوزا – با جهان تاس‌بازی می‌کند (همان: ۲۷ الی۲۹).

ریاضی‌دانان نیز کار خود را مبرهن و قطعی می‌پنداشتند تا این‌که یکی از بزرگان این عرصه، کورت گودِل، با انتشار مقاله‌ای در سال ۱۹۳۱ جهان راضیات را تکان داد و آخرین پناهگاه یقین را با لگد به کناری انداخت و نشان داد که ریاضیات نیز ناقص و قابل‌تردید است؛ چراکه گزاره‌های درستی مانند "هر عدد زوج مجموع دو عدد اول است" وجود دارند که اثبات‌شدنی نیستند. درست است که هیچ ریاضی‌دانی تا کنون استثنایی بر این گزاره نیافته و درستی آن در مورد اعداد بسیار بزرگ با رایانه آزمایش شده است، اما آزمایش در مورد تمام اعداد که بی‌نهایت است، انجام نشده است (همان: ۶۵ الی۶۸).

منبع:

_ پیت، اف. دیوید، ۱۳۹۴، از یقین تا تردید، ترجمه محمدعلی جعفری، تهران، آگه.

[Josiah John · Rating 5 out of 5]

Excellent perspective on the changes and scientific/social developments of the 20th century.

[Carl]

Not sure if this was recommended to me by Roseann (Burns) or Rob (King) or Bruce (Kneeland) or I found it on Google. However it got to me, I found its thesis one of the most provocative and profound I have ever encountered. As an (amateur) student of both history and science, I have never been more fascinated by a non-fiction. And the cover is absolutely brilliant!

[Đoàn Duy · Rating 4 out of 5]

Một cuốn lược sử cho người đọc có cái nhìn tổng quan về hành trình tư tưởng dẫn đến những biến dịch trong nhận thức loài người trong thế kỉ 20. Không chỉ gói gọn trong vật lí hoặc toán học, mà tác giả còn đảo qua một vòng rất rộng sang các lãnh vực khác như tâm lí học, hội hoạ, và đương nhiên có cả triết học.

[Dani Ollé · Rating 1 out of 5]

After some 2-3 interesting chapters on science the book takes a strange turn...

[Lisa Jacobs · Rating 2 out of 5]

Beginning was very interesting, but the second half was dreadful.

[乂]

از یقین تا تردید: داستانِ علم و اندیشه در قرنِ بیستم / اف. دیوید پیت / تهران: آگه، چاپِ اول 1394

[...]

[Syd Amir]

فصلی دارد با عنوان پایان بازنمایی که به بررسی بازنمایی در هنر و ... نیز میپردازد