Kỷ niệm 310 năm hình thành và phát triển (1698-2008) Sài Gòn - TP.HCM và vùng đất Nam Bộ, Nhà xuất bản Trẻ trân trọng giới thiệu đến bạn đọc tập Bút ký của nhà văn Sơn Nam bao gồm 3 tác phẩm đã xuất bản được tập hợp lại. Đó là: Giới thiệu Sài Gòn xưa (NXB Kim Đồng,1995), Ấn tượng Sài Gòn 300 năm (NXB Trẻ, 1998) và Tiếp cận với Đồng bằng sông Cửu long (NXB Trẻ, 2000).
Tập sách được xuất bản nhân dịp nhà văn Sơn Nam qua đời được thất tuần như một nén hương nhỏ tưởng nhớ nhà văn lớn- người khởi đi từ vùng rừng U Minh, Rạch giá đã dành hết cuộc đời mình cho sự nghiệp nghiên cứu và viết về đất và người Nam Bộ, người đã từ chang đước nhỏ trở thành cây đại thụ trong lòng bạn đọc gần xa.
Sơn Nam (1926-2008), người làng Đông Thái, huyện An Biên, tỉnh Rạch Giá (nay thuộc tỉnh Xã Đông Thái, huyện An Biên, tỉnh Kiên Giang). Do sự nhầm lẫn của nhân viên hộ tịch, tên khai sinh của ông bị viết sai thành Phạm Minh Tày.
Thuở nhỏ ông học tiểu học tại quê nhà, rồi học trung học tại Cần Thơ. Năm 1945, ông tham gia Thanh niên Tiền phong, giành lấy chính quyền ở địa phương, rồi lần lượt tham gia công tác ở Hội Văn hóa cứu quốc tỉnh, phòng Chính trị Quân khu, phòng Văn nghệ Ban Tuyên huấn Xứ ủy Nam Bộ. Bút danh Sơn Nam ra đời trong thời gian này, để tưởng nhớ người phụ nữ Khmer đã cho ông bú mớm thời thơ ấu (Sơn là một họ lớn của người Khmer, Nam là để nhắc nhớ mình là người phương Nam). Sau Hiệp định Genève 1954, ông về lại Rạch Giá.
Năm 1955, ông lên Sài Gòn cộng tác với các báo: Nhân loại, Công Lý, Ánh sáng, Tiếng chuông, Lẽ sống...
Năm 1960-1961, bị chính quyền Việt Nam Cộng hòa bắt giam ở nhà lao Phú Lợi (Thủ Dầu Một, Bình Dương). Ra tù, ông tiếp tục làm báo, viết văn và khảo cứu về Nam Bộ. Sau 1975, ông tiếp tục hoạt động trên lĩnh vực văn hóa văn nghệ. Ông là hội viên Hội Nhà văn Việt Nam.
Nhà văn Sơn Nam đã viết nên nhiều tác phẩm dấu ấn, ông được nhiều người gọi yêu là "ông già Nam Bộ", "ông già Ba Tri", “ông già đi bộ’, "pho từ điển sống về miền Nam" hay là "nhà Nam Bộ học". Toàn bộ các sáng tác của ông được Nhà xuất bản Trẻ tại thành phố Hồ Chí Minh mua bản quyền. Ông qua đời ngày 13 tháng 08 năm 2008 tại Thành phố Hồ Chí Minh.
Đây là một tập sách mỏng được nhà xuất bản tổng hợp lại từ ba tác phẩm riêng rẻ của nhà văn Sơn Nam. Tuy nhiên, đối với mình thì cái tên (cũng được ghép lại từ tên ba tác phẩm nhỏ) chưa thật sự phản ánh được nội dung của sách. Bởi lẽ khi đọc đến cái tên này, mình hình dung về một tác phẩm quy mô và sâu sắc hơn. Phần thứ nhất của sách viết về Sài Gòn, phần thứ hai viết về 300 năm (của một nơi nào hay cái gì đấy mà chưa được rõ) và phần thứ ba viết nhiều về miền Tây - đồng bằng sông Cửu Long. Đối với mình thì khi tiếp cận sách này mình mong muốn đọc được nhiều hơn về Sài Gòn, cũng là nơi mình sinh ra và lớn lên. Tuy nhiên, đây là phần mỏng nhất trong toàn bộ sách, và thực sự dung lương này không làm mình thỏa mãn. Phần thứ hai có vẻ là tập kí sự của tác giả trên cung đường qua các tỉnh trong một chuyến đi làm phim tài liệu cùng đài truyền hình TPHCM. Phần này mình cảm thấy hơi bị lan man, theo kiểu tác giả đụng việc nào, đụng cảnh vật gì hay địa phương nào thấy hay thì lại ghi chép, kể chuyện, bình luận, v.v Cách thức này có lẽ sẽ phù hợp hơn khi trở thành văn nói, như một cuộc chuyện trò giữa hai người với nhau. Còn trong khuôn khổ sách này, mình không cảm thấy đây là cách viết văn phù hợp. Tuy nhiên cũng phải nói rằng độc giả vẫn có thể tìm thấy trong phần này nhiều thông tin thú vị. Phần thứ ba được chia thành nhiều chương nhỏ, mỗi chương lại nói về một khía cạnh khác nhau nên đọc đến đây mình đỡ bị "lost" hơn so với phần thứ hai. Mình cảm thấy đây là phần giàu giá trị nhất trong quyển sách này. Lời văn bình dị, chân chất, giới thiệu được nhiều từ ngữ, lời ăn tiếng nói, nét sinh hoạt, phong tục tập quán, lịch sử, cách làm ăn kiếm sống của cư dân miền sông nước đồng bằng sông Cửu Long. Phần này thực sự là một chân trời mới với mình. Nhiều khi mình cứ phải dừng lại lâu hơn ở một trang nào đó, vì bắt gặp một cụm từ chưa hiểu nghĩa hay một thông tin mà chưa tìm được ở sách khác. Mỗi khi đó, mình lại phải ngay lập tức google để tìm hiểu thêm. Tóm lại, đây là một quyển sách tạm được (nhưng mình vẫn không nghĩ việc gom 3 tác phẩm riêng lẻ trong này lại làm một là ý kiến hay), dễ đọc, dễ cảm, vừa thích hợp để giải trí, vừa thích hợp để mở rộng vốn kiến thức.
Đã nghe danh bác Sơn Nam đã lâu, và tới tận bây giờ, mình mới đọc cuốn đầu tiên viết bởi tác giả.
Là một người từng sống ở Sài Gòn hơn 8 năm, mặc dù mình không hợp vía với thành phố này, nhưng mình cũng vô cùng mến thương thành phố ấy. Đặc biệt, là mình vô cùng thích tìm hiểu về Sài Gòn xưa, một thành phố trẻ chỉ mới được thành lập hơn 300 năm, nhưng lại gắn liền với lịch sử cận đại của nước Việt ta.
Thực ra, mình cũng không quá thích cuốn này, chắc đánh giá tầm 3 sao thôi. Nhưng cuốn này được xuất bản ngay khi ngày mất của Sơn Nam, và cũng là cuốn đầu tiên mình đọc của tác giả, nên mình trân quý thêm 1 sao nữa.