Letters to Friends, Family, and Editors

by Franz Kafka, Richard Winston (Translator), Clara Winston (Translator)

Collected after his death by his friend and literary executor Max Brod, here are more than two decades' worth of Franz Kafka's letters to the men and women with whom he maintained his closest personal relationships, from his years as a student in Prague in the early 1900s to his final months in the sanatorium near Vienna where he died in 1924.

Sometimes surprisingly humorous, sometimes wrenchingly sad, they include charming notes to school friends; fascinating accounts to Brod about his work in its various stages of publication; correspondence with his publisher, Kurt Wolff, about manuscripts in progress, suggested book titles, type design, and late royalty statements; revealing exchanges with other young writers of the day, including Martin Buber and Felix Weltsch, on life, literature, and girls; and heartbreaking reports to his parents, sisters, and friends on the declining state of his health in the last months of his life.

Genres: Nonfiction, Classics, Biography, Literature, Memoir, German Literature, Philosophy

509 pages, Paperback

First published January 1, 1975

About the author

Prague-born writer Franz Kafka wrote in German, and his stories, such as " The Metamorphosis " (1916), and posthumously published novels, including The Trial (1925), concern troubled individuals in a nightmarishly impersonal world.

Jewish middle-class family of this major fiction writer of the 20th century spoke German. People consider his unique body of much incomplete writing, mainly published posthumously, among the most influential in European literature.

His stories include "The Metamorphosis" (1912) and " In the Penal Colony " (1914), whereas his posthumous novels include The Trial (1925), The Castle (1926) and Amerika (1927).

Despite first language, Kafka also spoke fluent Czech. Later, Kafka acquired some knowledge of the French language and culture from Flaubert, one of his favorite authors.

Kafka first studied chemistry at the Charles-Ferdinand University of Prague but after two weeks switched to law. This study offered a range of career possibilities, which pleased his father, and required a longer course of study that gave Kafka time to take classes in German studies and art history. At the university, he joined a student club, named Lese- und Redehalle der Deutschen Studenten, which organized literary events, readings, and other activities. In the end of his first year of studies, he met Max Brod, a close friend of his throughout his life, together with the journalist Felix Weltsch, who also studied law. Kafka obtained the degree of doctor of law on 18 June 1906 and performed an obligatory year of unpaid service as law clerk for the civil and criminal courts.

Writing of Kafka attracted little attention before his death. During his lifetime, he published only a few short stories and never finished any of his novels except the very short "The Metamorphosis." Kafka wrote to Max Brod, his friend and literary executor: "Dearest Max, my last request: Everything I leave behind me ... in the way of diaries, manuscripts, letters (my own and others'), sketches, and so on, [is] to be burned unread." Brod told Kafka that he intended not to honor these wishes, but Kafka, so knowing, nevertheless consequently gave these directions specifically to Brod, who, so reasoning, overrode these wishes. Brod in fact oversaw the publication of most of work of Kafka in his possession; these works quickly began to attract attention and high critical regard.

Max Brod encountered significant difficulty in compiling notebooks of Kafka into any chronological order as Kafka started writing in the middle of notebooks, from the last towards the first, et cetera.

Kafka wrote all his published works in German except several letters in Czech to Milena Jesenská.

Reviews

[E. G. · Rating 5 out of 5]

First page of a letter by Franz Kafka to his publisher Kurt Wolff
Publisher's Note

--Letters to Friends, Family, and Editors
--Conversation Slips

Notes
Chronology
Index

[Το Άθχημο γατί του θενιόρ Γκουαναμίρου · Rating 5 out of 5]

Τις επιστολές του Kafka δεν τις διάβασα σαν αυτόνομο κείμενο από την αρχή ως το τέλος. Τις χρησιμοποίησα για να κατανοήσω τα διηγήματά του και να καταλάβω πώς και τι σκεφτόταν την εποχή που τα έγραφε. Με βοήθησαν να σχηματίσω μια εικόνα για τον τρόπο που έβλεπε ο ίδιος τον εαυτό του, ως καλλιτέχνη, και τις βασικές ιδέες πίσω από το έργο του. Δεν περιέχονται οι απαντήσεις των παραληπτών, μακάρι να υπήρχαν, δεδομένων των συνθηκών κάτω από τις οποίες διασώθηκαν τα κείμενά του, είναι θαύμα που διατηρήθηκαν έστω και έτσι, σαν θραύσματα μιας ζωής, οι σκέψεις του. Τώρα, καθώς τελειώνει το αδικιωρισμένο 2020 θέλω να περάσω εδώ μερικές από τις σημειώσεις που είχα κρατήσει στην αρχή της χρονιάς. Θα κάνω το ίδιο και για τις επιστολές προς την Felice, την αρραβωνιαστικιά του και την Ottla, την αδερφή του που σώζονται σε ξεχωριστές εκδόσεις.

Η αγωνία του τυφλοπόντικα.

Από πολύ νωρίς, ο Kafka είχε την επίγνωση πως κάτι τον βαραίνει. Δεν έχω καταλάβει τι ακριβώς, φόβος, αγωνία, μελαγχολία, κάτι που τραβάει τους ανθρώπους κάτω από την επιφάνεια της γης, κάτι που τους ωθεί να βουλιάξουν μέσα στα νερά ενός ποταμού ίσως. Στην επιστολή της 28ης Αυγούστου 1904, προς τον φίλο του, τον Max Brod, υπάρχουν ερμηνευτικά κλειδιά που διαφωτίζουν τόσο το πρώιμο έργο του με τίτλο Beschreibung eines Kampfes (Περιγραφή μιας πάλης), από αυτήν την επιστολή αντιγράφει τη σκηνή της ομιλίας στο μπαλκόνι, καθώς και το υστερότερο με τίτλο Der Bau (Το κτίσμα/ Λαγούμι) στο σημείο (της επιστολής) που αναφέρεται σε μια συνάντηση με έναν τρομαγμένο τυφλοπόντικα:

Σκάβουμε μέσα μας, σαν τυφλοπόντικες και αναδυόμαστε μαυρισμένοι και αναμαλλιασμένοι από τις υπόγειες αμμουδερές μας κρύπτες με τα αξιολύπητα κόκκινα ποδαράκια μας απλωμένα για λίγη συμπόνια. Σε έναν περίπατο το σκυλί μου συνάντησε έναν τυφλοπόντικα που προσπαθούσε να διασχίσει το δρόμο. Το σκυλί πηδούσε κατά πάνω του κι ύστερα πισωγύριζε γιατί είναι ακόμα μικρό και φοβητσιάρικο. Στην αρχή μου φάνηκε διασκεδαστικό και απολάμβανα να βλέπω την ταραχή του τυφλοπόντικα. Προσπαθούσε απεγνωσμένα και μάταια να βρει μια τρύπα μέσα στο σκληρό έδαφος. Αλλά ξαφνικά, όταν το σκυλί επιτέθηκε ξανά και τον ακούμπησε με την πατούσα του, άρχισε να φωνάζει. Κς κς, φώναξε. Και τότε ένιωσα -όχι, δεν ένιωσα τίποτα. Μου φάνηκε μόνο πως ένιωσα, γιατί εκείνη τη μέρα το κεφάλι μου άρχισε να γέρνει προς τα κάτω και ως το βράδυ διαπίστωσα έκπληκτος πως το σαγόνι μου είχε βυθιστεί μέσα στο στήθος μου. Αλλά την επόμενη ημέρα κρατούσα ξανά ψηλά το κεφάλι μου, ωραία και καλά [...]

Μια άλλη μέρα, όταν άνοιξα τα μάτια μου έπειτα από έναν σύντομο απογευματινό ύπνο, χωρίς ακόμα να είμαι ακόμα σίγουρος για το αν ζω, άκουσα τη μητέρα μου να μιλάει από το μπαλκόνι και η φωνή της είχε μια απολύτως φυσική χροιά: "Τι κάνεις;" Μια γυναίκα της απάντησε από τον κήπο: "Πίνω το τσάι μου στον κήπο". Θαύμασα την παλικαρίσια τεχνική του ζην που διαθέτουν κάποιοι άνθρωποι.

Το γέλιο και ο Πύργος της Βαβέλ.

Στην καρτ ποστάλ που στέλνει στον Max Brod 29 Αυγούστου 1913, ο Kafka απολογείται για το παράξενο γέλιο του:

Σκέφτηκα πως πρέπει να σου έδωσα την εντύπωση ενός απαίσιου ανθρώπου εξαιτίας του τρόπου που γελούσα την ώρα που αποχωριζόμασταν. Την ίδια στιγμή ήξερα, όπως ξέρω και τώρα, πως μαζί σου δεν χρειάζονται εξηγήσεις. Ωστόσο πρέπει να πω, περισσότερο για μένα κι όχι για σένα, πως ό,τι παρουσίασα εχθές, και ό,τι μόνο εσύ, η F. (σσ. Felice Bauer η αρραβωνιαστικιά του) και η Ottla (σσ. η αδερφή του) γνωρίζετε γι' αυτό το θέμα (αν και ακόμα και με εσάς θα έπρεπε να το έχω καταπνίξει) είναι μόνο ό,τι συμβαίνει σε έναν από τους ορόφους του εσωτερικού Πύργο της Βαβέλ μου, και όλα όσα υπάρχουν πάνω και κάτω από αυτόν, βρίσκονται πέρα από την αντιληπτική ικανότητα του λαού της Βαβέλ.

Φυματίωση.

Ο Kafka ήταν πάντα αδύναμος και φιλάσθενος. Ωστόσο φαίνεται πως, ό,τι κι αν ήταν αυτό που τον έφθειρε και τον εξαντλούσε, δεν είχε κάποιο όνομα, μέχρι τη στιγμή, στα 1917, οπότε και διαγνώστηκε με φυματίωση. Η ασθένεια αυτή αποτέλεσε τον επίλογο στην εύθραυστη σχέση του με την αρραβωνιαστικιά του, την Felice και του έδωσα μια αιτία, μια εξήγηση και συνάμα μια απόδειξη πως όντως υπέφερε από κάτι που δεν ανήκε στην σφαίρα της φαντασίας του.

Από επιστολές προς τον εκδότη του Kurt Wolff και τον Max Brod 4 και 5 Σεπτεμβρίου 1917:

Η ασθένεια την οποία για χρόνια επέφεραν οι πονοκέφαλοι και η αϋπνία, ξέσπασε στα ξαφνικά. Είναι σχεδόν μια ανακούφιση. Θα πάω στην εξοχή για κάμποσο διάστημα ή πιο σωστά πρέπει να πάω.

Θυμάσαι το ανοιχτό τραύμα στον "Αγροτικό γιατρό"; Σήμερα έλαβα κάποια γράμματα από τη F., ήσυχο, φιλικό, χωρίς επικρίσεις, έτσι ακριβώς όπως τη βλέπω στα πιο υψηλά μου όνειρα. Τώρα είναι δύσκολο να της απαντήσω.

Την εποχή αυτή, ετοιμάζεται να εκδώσει μια συλλογή διηγημάτων μέσα στην οποία περιλαμβάνεται ο Αγροτικός γιατρός και η φυματίωση - πληγή - οριστικός χωρισμός με την Felice γίνονται ένα. Η Rosa στο συγκεκριμένο διήγημα είναι η υπηρέτρια και αγαπημένη του αγροτικού γιατρού και το σύμβολό της είναι μια πληγή: eine handtellergroße Wunde aufgetan. Rosa, in vielen Schattierungen (μια ανοιχτή πληγή σε σχήμα παλάμης, ροδαλή σε διάφορες αποχρώσεις).

Κι όπως λέει ο ασθενής που γίνεται το αντικαθρέφτισμα (μια μετενσάρκωση) του γιατρού:

μια όμορφη πληγή είναι όλα όσα κατάφερα να φέρω στον κόσμο. Αυτή ήταν η μοναδική μου προσφορά

Στα δε ημερολόγιά του την ίδια ακριβώς εποχή (15 Σεπτεμβρίου 1917) καταγράφει:

Έχεις τη δυνατότητα, στο βαθμό που υπάρχει κατ' αρχάς αυτή η δυνατότητα, να κάνεις μια αρχή. Μην την σπαταλάς. Δεν θα μπορέσεις να αποφύγεις τη βρωμιά (σσ: σαν τα σκουλήκια της πληγής στο διήγημα) που βγαίνει κι επιπλέει από πάνω σου αν θέλεις να διεισδύσεις. Όμως μην κυλιέσαι μέσα της. Αν η πληγή των πνευμόνων σου δεν είναι παρά ένα σύμβολο, όπως ισχυρίζεσαι, που η μόλυνσή της λέγεται Φ. και το βάθος της δικαίωση, αν είναι έτσι, τότε και οι ιατρικές συμβουλές (φως, αέρας, ήλιος, ησυχία) είναι συμβολικές. Άγγιξέ το αυτό το σύμβολο.

Είναι αυτό ακριβώς που γράφει στον Oskar Baum από το Meran, τον Ιούνιο του 1920:

Η φυσική ασθένεια αποτελεί απλώς μια υπερεκχείλιση της πνευματικής ασθένειας.

Η εξορία, μη - τόπος, του αφομοιωμένου Εβραίου

από την επιστολή προς τον Max Brod, Matliary, Ιούνιος 1921:

Η ψυχανάλυση εστιάζει στο σύμπλεγμα του πατέρα και πολλοί θεωρούν πως αυτή η ιδέα είναι γόνιμη πνευματικά. Σε αυτήν την περίπτωση προτιμώ μια άλλη εκδοχή η οποία δεν αφορά τον αθώο πατέρα αλλά την πατρική Εβραιοσύνη. Οι περισσότεροι από τους νεαρούς Εβραίους που άρχισαν να γράφουν στα Γερμανικά ήθελαν να αφήσουν την Εβραιοσύνη πίσω τους, και οι πατεράδες τους το ενέκριναν αυτό, αλλά αόριστα (αυτή η αοριστία ήταν ακριβώς εκείνο που τους εξόργιζε). Μα με τα πίσω πόδια τους βρίσκονταν ακόμα κολλημένοι στην Εβραιοσύνη των πατεράδων τους και με τα κινούμενα μπροστινά τους πόδια δεν έβρισκαν νέο έδαφος.

Η επακόλουθη απελπισία έγινε η έμπνευσή τους. Μια έμπνευση τόσο έντιμη όσο και οποιαδήποτε άλλη, η οποία, ωστόσο, με μια προσεκτικότερη εξέταση φαίνεται πως έχει ορισμένες θλιβερές ιδιοτυπίες. Πρώτα από όλα το προϊόν της απελπισίας τους δεν μπορούσε να θεωρηθεί ως Γερμανική Λογοτεχνία, παρ' όλο που εξωτερικά έμοιαζε να είναι. Ζούσαν ανάμεσα σε τρεις απιθανότητες, τις οποίες θα μπορούσα να χαρακτηρίσω ως γλωσσικές αδυνατότητες. Είναι απλούστερο να τις χαρακτηρίσουμε έτσι. Αλλά θα μπορούσαμε να τις ονομάσουμε και διαφορετικά.

Αυτές είναι οι εξής: Η αδυνατότητα του να μη γράφουν, η αδυνατότητα του να γράφουν στα Γερμανικά, η αδυνατότητα του να βρουν έναν διαφορετικό τρόπο γραφής. Θα μπορούσαμε να προσθέσουμε και μία τέταρτη, την αδυνατότητα της γραφής (επειδή η απελπισία δεν μπορούσε να ανακουφιστεί μέσω της γραφής, ήταν εχθρική τόσο ως προς τη ζωή όσο και ως προς τη γραφή. Η γραφή είναι μόνο ένα μέσο, όπως για κάποιον που γράφει τη διαθήκη του λίγο πριν να αυτοκτονήσει δι' απαγχονισμού - ένα μέσο που μπορεί να κρατήσει για μια ολάκερη ζωή).

Έτσι το αποτέλεσμα ήταν μια λογοτεχνία απίθανη από κάθε άποψη, μια τσιγγάνικη λογοτεχνία που έκλεψε το Γερμανικό παιδί από την κούνια του και το εκπαίδευσε με βιάση, καθώς κάποιος έπρεπε να χορέψει στο τεντωμένο σχοινί. (Αλλά δεν ήταν καν ένα Γερμανικό παιδί, δεν ήταν τίποτα, οι άνθρωποι έλεγαν πως ήταν απλώς κάποιος που χόρευε)".

Τα χαρτάκια.

Στο τέλος, μετά τις επιστολές σώζονται τα χαρτάκια πάνω στα οποία έγραφε στα 1924, τους τελευταίους μήνες πριν πεθάνει στο σανατόριο, καθώς η φυματίωση είχε προσβάλει τον λάρυγγα και δεν μπορούσε να μιλήσει, όπως επίσης δεν μπορούσε να καταπιεί την απαραίτητη ποσότητα τροφής την οποία χρειαζόταν ο ��ργανισμός του για να επιβιώσει. Κι όμως παρά τον εξουθενωτικό πόνο, νοιάζεται για τα λουλούδια του και είναι αυτή ακριβώς η ευαισθησία και η καλοσύνη, η αγάπη για τα ζωντανά πλάσματα που πολλές φορές δεν φαίνεται μέσα στο έργο του και της οποίας μάρτυρες είναι αυτά τα χειρόγραφα σημειώματα:

Θα ήθελα ιδιαίτερα να φροντίσω τις παιώνιες γιατί είναι τόσο εύθραυστες. Και μετακίνησε τις πασχαλιές στον ήλιο.

Έχεις ένα λεπτό; Αν ναι, σε παρακαλώ ψέκασε ελαφρά τις παιώνιες.

Παρακαλώ φρόντισε ώστε οι παιώνιες να μην ακουμπούν στον πάτο του βάζου. Γι' αυτό πρέπει να φυλάσσονται σε γυάλα.

Ένα πουλί ήταν στο δωμάτιο.

[Shruthi · Rating 5 out of 5]

His letters are wonderful like all well written letters should be. You'll find pieces of advice, weird anecdotes and stranger metaphors spinning off as stories which can only truly be explained as Kafkaesque. Some you will understand, some you'll only have an impression of understanding but not quiet understood. Most of all beautiful, true written words. Read it in small chunks, read it in big chunks, but that's all it is. Pieces of a whole. You don't get to the other side of the letters, you don't know what was he replying to. And the setting isn't familiar to you at all. What you have is only some pieces of the picture puzzle, and as you go through you get the glimpse of the whole. You don't quiet understand what it is. Nevertheless it is breathtaking.
Keep returning to it, every once in a while.

[Poetforlost · Rating 4 out of 5]

Reaching the end, it felt like losing a friend. I already miss him.

[Chrystal · Rating 4 out of 5]

It's been my experience that reading a writer's letters will shed great light on their writing and is invaluable for the reader towards understanding their work. In these letters from Franz Kafka, I learned more about his inter-personal relationships than I did about him as a writer. I learned how important his friendships were, how he nurtured those friendships, his cheerfulness and sense of humor even while going through his darkest moments of illness and financial hardship. I learned how close he was with his sisters and their children, how much he cared for his young nieces and nephews, and young people in general. His letters to youngsters he met at different sanatoriums and a Jewish youth camp, show how encouraging he was to them, how he took an interest in their future and provided them with advice.

These letters do not help me understand his writing any more than I did before. I believe that is because he didn't write for readers. He wrote for himself and never thought anything he wrote was fit for publishing (he never thought anything was quite finished to his satisfaction), even though he did publish some stories in his lifetime, probably both out of necessity and encouragement from his friends. Writing to his friend Robert Klopstock about a year before his death:

"...after being lashed through periods of insanity, I began to write, and this writing is the most important thing in the world to me (in a way that is horrible to everyone around me, so unspeakably horrible that I don't talk about it) - the way his delusion is important to the madman (should he lose it, he would become "mad") or the way her pregnancy is important to a woman. This has nothing to do with the value of the writing - I know that value only too precisely, just as I know the value it has for me...And so with trembling fear I protect the writing from every disturbance, and not the writing alone but the solitude that is part of it."

"Josephine the Singer, or the Mouse Folk," was the last story Kafka wrote, just months before his death. He was working on the proofs days before he died, in great pain and suffering from tuberculosis of the larynx. His friend Robert Klopstock, who was by his bedside constantly, describes the sad scene with great pathos:

"At this time Kafka's physical condition and the whole situation of his literally starving to death were truly ghastly. When he finished the proofs - working on them must have been a tremendous psychological effort and a shattering intellectual reencounter with himself - tears rolled down his cheeks for a long time. This was the first time I ever saw any expression of emotion of this kind in Kafka. He had always shown a superhuman self-control."

I started this book in the hopes of gaining a better understanding of Kafka's writing, but what I gained was perhaps deeper, which was a small insight into Kafka, the human being. A person of sensitivity, humor, empathy, and deep friendship. Also a writer who was trying to explore those deep wells within himself, places of deep suffering, both mental and physical.

[Gary Daly · Rating 3 out of 5]

An extremely difficult read. Without a deeper understanding of Franz Kafka's life, writing, illnesses, sex life and friends the letters are muted by the volume of letters as well as the personalities he corresponded with. Their relationships are thinly revealed in the letters, however, there is much to get from the information about his work and his life. A would also recommend using a map pre and post 1914-1918 as it helps understand distance, home, major cities, sanatoriums and train journeys that litter the letters. I am not sure how many letters were excluded, yet it's a bulky hefty read and at the very time Europe was in the midst of the most brutal bloody war at the beginning of the modern age and Kafka rarely if ever mentions the war. He is oblivious to history regurgitating across the landscape. He was very ill, however his boss at the company he was employed with got him a 'stay' at home ticket until 1917 when he was finally sent to a recruiting medical board and even though he had diagnosed tuberculosis the draft board did not see that as a reason for rejection but 'other' reasons were provided. A tough grinding read that saps your imagination but filled with insights and allows for a fuller but not complete understanding of Kafka.

[Michael Farrell · Rating 5 out of 5]

Apart from many other things, Kafka is a lodestar/rockstar to the sick.

[Debra Daniels-Zeller · Rating 4 out of 5]

I reread this book every few years. Letters reveal what people want to show you. This book goes along with Kafka's diaries that allow an inside view of the writer. Not a book to be read in one sitting, this book is perfect read in small chunks.

[Tom Schulte · Rating 3 out of 5]

This was engaging and tedious. Most mundane communications with editors and other publishing shoptalk is for the Kafka scholar I suppose. With only half the conversation and elucidatng remarks in end notes instead of footnotes, the biographical narrative is in pieces. Still coming through is an insecure and maladpted artist writing notes until the lung ailments that early on sound psychosomatic prove lethal. What I mostly came away with is that life goes on. WW I and a global flu pandemic get nary a mention. Inflation and postal service changes do, as these had direct impact.

It seems Kafka had a complex relationship with his Jewish heritage. He studied Hebrew and seemed in some awe of Palestine anddiscusses antisemitism. Also he finds "Jewish faces" in certain passers-by disgusting and may be "timid like all Jews".

[mithrilmaker · Rating 5 out of 5]

I love reading letters. Especially ones written a long time ago. Even if they are not written for you there is so much in them to peel off. Kafka's letters are beautiful and genius. Many of them are correspondences between him and his close friend Max, his editors and other friends, written when he was barely 21. So wise, creative and clairvoyant and at such a young, it makes you wonder about the genius of his mind. It may make you go back and read his short stories and see new things. You may wake up feeling like Gregor Samsa. Find something about you that you didn't know or couldn't nail down. I didn't finish this book, and I don't think one really can. It is of the kind that is meant to be read over a long time. Like watering a marvelous tree which forms wide, gripping roots you know exist but cannot see. I have it at my bedside so I can pick it up when my mind needs some watering.

[Bridie Allen · Rating 5 out of 5]

i love this book so much, i adore kafka with all my heart and reading his letters makes me love him even more. i think he was a little in love with brod but who isnt in love with their best friend right!! he was so cute im SICK!!

[Belladonna Lilitz · Rating 5 out of 5]

He’s so gay for Oskar Pollak.

[Timothy Lambrecht · Rating 3 out of 5]

You have to know a lot about Kafka and the times he lived in to really understand this book. Only for people deeply studying Kafka's life.

[ann · Rating 4 out of 5]

The love-hate relationship between him and Max is the most interesting thing in this book, aside from the fact that every letter he wrote always had that one sentence that wrecked your heart.

[صفاء SAFAA · Rating 4 out of 5]

أعتقد أنه يجب علينا فقط قراءة النوع من الكتب التي تدمينا بل وتغرس خناجرها فينا، وإذا كان الكتاب الذي نقرأ لا يوقظنا من غفلتنا فإذاً لماذا نقرأه أساسًا؟ هل هذا ماذا يجعلنا سعداء، أن نكتب؟ يا إلهي كم سنكون سعداء ! خصوصا إن لم يكن لدينا كتب ، بالذات هذا النوع من الكتب التي تجعلنا سعداء التي يمكننا كتابته بأنفسنا إذا ما أردنا ذلك ، ولكن نحن بحاجة إلى الكتب التي لها وقع الكارثة ، الكتب التي تُحزننا بعمق مثل وفاة شخص نُحبه أكثر من أنفسنا، مثل أن نُنفى بعيدا في غابة بمنأى عن الآخرين ، وكأنه الانتحار. يجب أن يكون الكتاب هو الفأس الذي يكسر جمودنا، هذا هو اعتقادي

[Stephane]

Insight in Central Europe 1900s by a great writer of dreams.