Trong bộ HỒI KÍ dày trên bảy trăm trang (đã xuất bản năm 1992, tại NXB Văn học) tôi chép về gia đình tôi, đời sống, đời viết văn của tôi, và ghi những nét chính về xã hội Việt Nam từ sau thế chiến thứ nhất tới nay.
Tôi theo thứ tự thời gian nên những trang về đời viết văn rải rác trong suốt bộ, chỗ thì một vài trang, chỗ thì trọn một chương, có chỗ năm chương liên tiếp. Nay tôi tách những đoạn, chỗ đó ra, gom chung vào tập này. Để nối những đoạn, chương rải rác, tôi đã phải thêm đó đây ít hàng hoặc một đoạn mà tôi viết lùi vào trong một chút cho dễ nhận. Tôi đã bỏ nhiều đoạn cũng như thêm nhiều chi tiết không chép trong bộ "Hồi Kí".
Đời tôi có thể tóm tắt trong hai chữ HỌC và VIẾT. Hai việc đó liên quan mật thiết với nhau gần suốt đời, tôi viết để học, và học để viết. Cho nên chép về đời văn của tôi, tôi phải nhắc trước hết đến việc tự học, mà hai môn quan trọng nhất tôi tự học là Hán tự và Anh ngữ, nhờ đó tôi mới có những chìa khóa để mở mang thêm kiến thức, mới viết được nhiều và được độc giả chú ý tới.
Vì vậy tôi bắt đầu tập này bằng việc học Hán tự.
Long Xuyên, ngày 15.10.1980
Mục lục rút gọn:
I. Học chữ Hán II. Thời làm công chức Sở Thủy lợi III. Thời tản cư ở Tân Thạnh và Long Xuyên IV. Làm lại cuộc đời - chuyên sống bằng cây viết V. Tại sao tôi viết được nhiều? VI. Cách tôi làm việc VII. Hai chục năm làm việc tích cực VIII. Tôi tự nhận định tác phẩm của tôi IX. Bạn văn X. Từ giải phóng Phụ lục
Nguyễn Hiến Lê (1912–1984) là một nhà văn, dịch giả, nhà ngôn ngữ học, nhà giáo dục và hoạt động văn hóa độc lập, với 120 tác phẩm sáng tác, biên soạn và dịch thuật thuộc nhiều lĩnh vực khác nhau như giáo dục, văn học, ngữ học, triết học, lịch sử, du ký, gương danh nhân, chính trị, kinh tế,...
Sinh thời, ông viết và dịch rất nhiều sách (khoảng chừng 120 tác phẩm sáng tác, biên soạn và dịch thuật thuộc nhiều lĩnh vực khác nhau như giáo dục, văn học, ngữ học, triết học, lịch sử, du ký, gương danh nhân, chính trị, kinh tế...)
Nguyễn Hiến Lê là 1 trong những tác giả yêu thích của mình, và quyển sách vẫn như những tác phẩm khác của ông: dồi dào bút lực, phong phú thông tin, nhiệt huyết chia sẻ. Rất hữu ích về cả thông tin lịch sử-xã hội đã qua của Việt Nam lẫn kinh nghiệm viết của ông.
Văn phong luôn dễ hiểu, dễ đọc. Mình đọc mà như được “gặp” một người thầy theo từng trang viết, nhiều câu hỏi dường như được sách đoán trước nên giải đáp cặn kẽ và ân cần từng vấn đề. Một quyển không hề lỗi thời, vừa có văn, vừa có sử, vừa có phương pháp sư phạm.
Tác phẩm truyền nhiều cảm hứng, nội dung khá dài cung cấp nhiều thông tin. Đọc xong tui thấy ngưỡng mộ tác giả, giàu kiến thức, trải nhiệm nhiều lại giản dị và tác giả sáng tác và dịch rất nhiều tác phẩm một cách rất bền bỉ.