What do you think?
Rate this book
ديوان حافظ شیرازی
The Persian poet Hafez (1320–1389) is best known as a Sufi mystic who incorporated elements of Sufism into his verses. The state of God-Realisation is symbolised through union with a Beloved, and drinking the wine of spiritual love.
This compact version of the Divan of Hafez is a facsimile illuminated manuscript, complete with beautiful Persian calligraphy and miniature illustrations. There are 43 ghazals, translated into English by classical scholar Gertrude Bell. It is a truly beautiful introduction not only to the works of this beloved Sufi mystic, but also to the artistry of Mahmoud Farshchian. It is like getting two books in one: poetry and art.
"Hafiz has no peer." — Goethe
Poetry is the greatest literary form of ancient Persia and modern Iran, and the fourteenth-century poet known as Hafiz is its preeminent master. Little is known about the poet's life, and there are more legends than facts relating to the particulars of his existence. This mythic quality is entirely appropriate for the man known as "The Interpreter of Mysteries" and "The Tongue of the Hidden," whose verse is regarded as oracular by those seeking guidance and attempting to realize wishes.
A mere fraction of what is presumed to have been an extensive body of work survives. This collection is derived from Hafiz's Divan (collected poems), a classic of Sufism. The short poems, called ghazals, are sonnet-like arrangements of varied numbers of couplets. In the tradition of Persian poetry and Sufi philosophy, each poem corresponds to two interpretations, sensual and mystic.
This outstanding translation of Hafiz's poetry was created by historian and Arabic scholar Gertrude Bell, who observed, "These are the utterances of a great poet, the imaginative interpreter of the heart of man; they are not of one age, or of another, but for all time."
This compact version of the Divan of Hafez is a facsimile illuminated manuscript, complete with beautiful Persian calligraphy and miniature illustrations. There are 43 ghazals, translated into English by classical scholar Gertrude Bell. It is a truly beautiful introduction not only to the works of this beloved Sufi mystic, but also to the artistry of Mahmoud Farshchian. It is like getting two books in one: poetry and art.
"Hafiz has no peer." — Goethe
Poetry is the greatest literary form of ancient Persia and modern Iran, and the fourteenth-century poet known as Hafiz is its preeminent master. Little is known about the poet's life, and there are more legends than facts relating to the particulars of his existence. This mythic quality is entirely appropriate for the man known as "The Interpreter of Mysteries" and "The Tongue of the Hidden," whose verse is regarded as oracular by those seeking guidance and attempting to realize wishes.
A mere fraction of what is presumed to have been an extensive body of work survives. This collection is derived from Hafiz's Divan (collected poems), a classic of Sufism. The short poems, called ghazals, are sonnet-like arrangements of varied numbers of couplets. In the tradition of Persian poetry and Sufi philosophy, each poem corresponds to two interpretations, sensual and mystic.
This outstanding translation of Hafiz's poetry was created by historian and Arabic scholar Gertrude Bell, who observed, "These are the utterances of a great poet, the imaginative interpreter of the heart of man; they are not of one age, or of another, but for all time."
454 pages, Hardcover
First published January 1, 1390
554 people are currently reading
8706 people want to read
About the author
Hafiz
325 books724 followersHāfez (حافظ) (Khwāja Shams-ud-Dīn Muḥammad Ḥāfeẓ-e Shīrāzī) was a Persian poet whose collected works (The Divan) are regarded as a pinnacle of Persian literature and are to be found in the homes of most people in Iran, who learn his poems by heart and still use them as proverbs and sayings.
His life and poems have been the subject of much analysis, commentary and interpretation, influencing post-14th century Persian writing more than any other author
Themes of his ghazals are the beloved, faith, and exposing hypocrisy. His influence in the lives of Persian speakers can be found in "Hafez readings" (fāl-e hāfez, Persian: فال حافظ) and the frequent use of his poems in Persian traditional music, visual art, and Persian calligraphy. His tomb is visited often. Adaptations, imitations and translations of his poems exist in all major languages.
Though Hafez is well known for his poetry, he is less commonly recognized for his intellectual and political contributions. A defining feature of Hafez' poetry is its ironic tone and the theme of hypocrisy, widely believed to be a critique of the religious and ruling establishments of the time. Persian satire developed during the 14th century, within the courts of the Mongol Period. In this period, Hafez and other notable early satirists, such as Ubayd Zakani, produced a body of work that has since become a template for the use of satire as a political device. Many of his critiques are believed to be targeted at the rule of Amir Mobarez Al-Din Mohammad, specifically, towards the disintegration of important public and private institutions. He was a Sufi Muslim.
His work, particularly his imaginative references to monasteries, convents, Shahneh, and muhtasib, ignored the religious taboos of his period, and he found humor in some of his society's religious doctrines. Employing humor polemically has since become a common practice in Iranian public discourse and persian satire is now perhaps the de facto language of Iranian social commentary.
شمس الدین محمد، حافظ شیرازی، ملقب به حافظ و لسان الغیب
مشهورترین و محبوبترین شاعر تاریخ زبان فارسی و ادبیات ایران
حوالی سال ۷۲۶ هجری قمری در شیراز متولد شد. علوم و فنون را در محفل درس برترین استادان زمان فراگرفت و در علوم ادبی عصر پایه‌ای رفیع یافت. خاصه در علوم فقهی و الهی تأمل بسیار کرد و قرآن را با چهارده روایت مختلف از برداشت. پژوهشگران احتمال می‌دهند همین دلیل باعث شده لقب او حافظ شود. حافظ مسلمان و شیعه مذهب بود و در وادی سلوک و طریقت، عرفان خاص خود را داشت. دیوان اشعار او شامل غزلیات، چند قصیده، چند مثنوی، قطعات و رباعیات است. اما در شعر آنچه بیش از همه او را دست نیافتنی کرده است غزلهای حافظ است. حافظ در سال ۷۹۲ هجری قمری در شیراز درگذشت. آرامگاه او در حافظیهٔ شیراز زیارتگاه صاحبنظران و عاشقان شعر و ادب پارسی است. او همواره و
همچنان برای ادبیات پس از خود الهام‌بخش و تاثیرگذار بوده است
شعرِ حافظ در زمان آدم اندر باغ خُلد
دفترِ نسرین و گُل را زینتِ اوراق بود
His life and poems have been the subject of much analysis, commentary and interpretation, influencing post-14th century Persian writing more than any other author
Themes of his ghazals are the beloved, faith, and exposing hypocrisy. His influence in the lives of Persian speakers can be found in "Hafez readings" (fāl-e hāfez, Persian: فال حافظ) and the frequent use of his poems in Persian traditional music, visual art, and Persian calligraphy. His tomb is visited often. Adaptations, imitations and translations of his poems exist in all major languages.
Though Hafez is well known for his poetry, he is less commonly recognized for his intellectual and political contributions. A defining feature of Hafez' poetry is its ironic tone and the theme of hypocrisy, widely believed to be a critique of the religious and ruling establishments of the time. Persian satire developed during the 14th century, within the courts of the Mongol Period. In this period, Hafez and other notable early satirists, such as Ubayd Zakani, produced a body of work that has since become a template for the use of satire as a political device. Many of his critiques are believed to be targeted at the rule of Amir Mobarez Al-Din Mohammad, specifically, towards the disintegration of important public and private institutions. He was a Sufi Muslim.
His work, particularly his imaginative references to monasteries, convents, Shahneh, and muhtasib, ignored the religious taboos of his period, and he found humor in some of his society's religious doctrines. Employing humor polemically has since become a common practice in Iranian public discourse and persian satire is now perhaps the de facto language of Iranian social commentary.
شمس الدین محمد، حافظ شیرازی، ملقب به حافظ و لسان الغیب
مشهورترین و محبوبترین شاعر تاریخ زبان فارسی و ادبیات ایران
حوالی سال ۷۲۶ هجری قمری در شیراز متولد شد. علوم و فنون را در محفل درس برترین استادان زمان فراگرفت و در علوم ادبی عصر پایه‌ای رفیع یافت. خاصه در علوم فقهی و الهی تأمل بسیار کرد و قرآن را با چهارده روایت مختلف از برداشت. پژوهشگران احتمال می‌دهند همین دلیل باعث شده لقب او حافظ شود. حافظ مسلمان و شیعه مذهب بود و در وادی سلوک و طریقت، عرفان خاص خود را داشت. دیوان اشعار او شامل غزلیات، چند قصیده، چند مثنوی، قطعات و رباعیات است. اما در شعر آنچه بیش از همه او را دست نیافتنی کرده است غزلهای حافظ است. حافظ در سال ۷۹۲ هجری قمری در شیراز درگذشت. آرامگاه او در حافظیهٔ شیراز زیارتگاه صاحبنظران و عاشقان شعر و ادب پارسی است. او همواره و
همچنان برای ادبیات پس از خود الهام‌بخش و تاثیرگذار بوده است
شعرِ حافظ در زمان آدم اندر باغ خُلد
دفترِ نسرین و گُل را زینتِ اوراق بود
Ratings & Reviews
Friends & Following
Create a free account to discover what your friends think of this book!
Community Reviews
Displaying 1 - 30 of 345 reviews
February 18, 2014
"Hafiz - a quarry of imagery in which poets of all ages might mine."
- Ralph Waldo Emerson
Shams Ud-Din Muhammad or Hafiz is said to be an almost exact contemporary of Chaucer. The pen-name ‘Hafiz’ means ‘one who can recite the Koran by heart’. Not much else is known about Hafiz. The poems from The Divan (or Collected Works) of Hafiz is in fact more or less all we know of his life, where we learn that Hafiz received his gift of poetry from a Gypsy-mystic-scholar who appears only once in a while to mortals.
Background
Hafiz lived in what was called the ‘times of troubles’ of the Persian civilization, just before the establishment of the Timurid Dynasty, again forcing us to draw parallels with Chaucer.
Before entering the poetry of Hafiz, we need to understand the world that produced it. Hafiz was a Shi’ite. Shi’ism was more than just a quarrel of succession for these conquered Persians - it was the religion of the non-Arab oppressed who found in the dispossessed Ali and his sons symbols for suffering and martyrdom. It was also an outlet for the mystical and religious longings of this ancient civilization, expressed through the cracks of a much more rigorous new religion (which forbids much of the Dionysian aspects of Persian culture as well as their ecstatic connection with the mystical).
Without keeping in mind the two major currents of religious influence in Persia at the time: Shi’ism and Sufism (font of much of the lyric poetry of the time), Hafiz cannot be fully appreciated. The suffering and pathos of early Shi’ism and the pantheism and the life-celebration of Sufism comes together in Hafiz to form an exhilarating yet humanizing mix that has given it such grandeur and such an endearing personal quality, allowing it to transcend time and still touch our hearts.
So the Sufist deification (or re-deification) of wine and of the wine keeper as well as the Madhushala (मधुशाला) and the neo-Platonian conception of the divine as Absolute Beauty all meld together in Hafiz’s poetry to form an intoxicating yet deeply sad mix. Here again we can notice the parallels between medieval poetry of Chaucerian English and the personal lyric poetry of the Persians.
Imagery
Medieval Persian poetry trades in a number of stock images such as: the moon as the perfect lover’s cheeks; the rose as the lover’s face; the hyacinth the curling locks; the cypress the graceful form… Leading to dual images of the nightingale helplessly enamored of the rose; the morning breeze as the messenger of love; the scent of musk the beloved’s smell of tresses; the beloved as seller of sweetmeats and the lover-poet as an eloquent sweet-loving parrot… All leading us to the eternal image of the Lover contemplating the Absolute Beauty, of Man gazing at God.
This stylized imagery forms the basic stock and trade of all such poets - much of the poet’s art consists in the ingenious recombination and re-application of these traditional stock-symbols.
And Hafiz’s genius is the extraordinary degree to which they become vivid, natural and spectacularly personal in his hands.
Such a poet as Hafiz depends on an audience which takes these stock images for granted yet which is sufficiently sophisticated to appreciate the subtleties and ingenuities - understanding the poems on several simultaneous levels of significance.
Again we are drawn to the comparison of how the same dynamics enliven Chaucer’s poetry (with the multi-fold allegorical interpretation of scripture and other devices).
Thus almost any poem of Hafiz can be read on at least three levels of significance (though one or the other might be foremost and highlighted):
- As a celebration of wine and love (of sensuality);
- in terms of Sufi theology - as experiences of the universal mystic (beloved transposed as the Divine - Sacred and profane love thus intermixing un-self-consciously!);
- as courtly panegyrics - lauding his kingly masters as equals to the gods.
The following are a few more pointers that are not applicable to Hafiz alone but for much of oriental poetry. I have found it important to keep such distinctions in mind to understand poetry that at first glance seems outlandishly far-away. While much of this comes from the translator’s notes, it might be useful advice for reading other beautiful works too.
Add to all this the consideration that these were meant to be sung and not to be read and were composed mostly impromptu on the urging of an unforgiving patron and we can begin to see the true genius of the poetry.
Structure
Hafiz’s poetry (and in fact much of oriental poetry) seems disconnected to the modern ear - drawing criticism such as being ‘oriental pearls strung on a random sting’ - but this is because they were not influenced by the ‘beginning-middle-end’ Aristotelean conception of structuring.
The unity in such poetry emerges from a symbolic unity of the leading imagery of each Ghazal/couplet - each linked to the others only through imagery (but not through ideas) - deliberately suppressed for effect, sometimes even forming multiple interlinkages (skipping couplets to form multiple threads) to form a delicious arabesque imagery through the poetry… it is hard to conceive of.
In addition, the whole composition being circular rather than linear allows the couplets to eventually lead you back to where you began from (similar to much of the Persian miniature painting principles).
As if a necklace of images has at long last been clasped - completed.
Excerpts
Now for a few excerpts:
Boy, bring the cup! And circulate the wine!
How easy at first love seemed… but now the snags begin.
...
Except for this one fault I can find no fault in your beauty -
That your face reveals no trace of truth or of love…
…
Tears, tears like pearls must thread your eyelashes,
Before you drink the wine from the eternal jeweled cup
…
None shall, as Hafiz does, withdraw Thought’s veil,
Who has not combed out language, like a bride.
…
Love knows no difference between monastery and drinking-booth,
For the light of the Friend’s face irradiates all..
…
Come let us get drunk, even if it is our ruin:
For sometimes under ruins one finds the treasure
…
A laughing wine cup, a tangle of knotted hair -
And let good resolutions, like those of hafiz be shattered!
…
If you sit above my grave with music and wine
At the fragrance of you I shall rise from that narrow place and dance!
…
We are not bigots nor puritans; we need no penance:
Preach to us only with a cup of unmixed wine.
…
This worship of wine, Hafiz, is a virtuous business,
So be resolute in performance of Righteous works!!
August 1, 2023
«آسایش دو گیتی تفسیر این دو حرف است
با دوستان مروت با دشمنان مدارا »
محمدرضا شجریان و شهرام ناظری غزل شماره 5 حافظ رو اجرا کردن اما خب نامجو فرزند خلف موسیقی ،با تمام احترامش به موسیقی سنتی،شعر رو نامجوئیسمی اجرا کرد، تا در 2007 لقب باب دیلن ایرانی رو از نیویورک تایمز بگیره.
بقول نویدمحمدزاده نامجو اومد یه کار دیگه کرد...
_______________________________________________
چند روز قبل بود که با یکی از دوستام در مورد اشعار فارسی حرف به میون اومد ...
دوستم قطعه ای رو به من معرفی کرد به اسم med Blomster I Fang
فکر میکردم قطعه خارجیه ...
تا دانلود شد ،
این غزل حضرت حافظ رو مهسا وحدت به بهترین شکل ممکن دو زبانه اجرا کرده...
این قطعه یکی از زیباترین کارهاییه که تا به حال شنیدم، حال میکنم باهاش ...
چقدر جذابه دختری که خوانندس و حافظ رو به دنیا معرفی میکنه...
« « در مذهب ما باده حلالست ولیکن
بی روی تو ای سرو گل اندام حرام است
»»
^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^
کاش می‌شد تو یکی از کنسرتهای محسن نامجو حضور داشته باشم و یهو نامجو شروع کنه...
زان یار
زان یار
زان یار
زان یار دلنوازم...
محسن نامجو قبل از نوازنده،نویسنده و خواننده و هرچیز دیگه بودن ،بازیگریه که دو فیلم سینمایی در کارنامه خودش داره،خالی از لطف نیست ،بگم که واقعا محسن نامجو اشعار رو بازی میکند.
مثلا خوب گوش کنید که نامجو این بیت رو چطورمیخونه...
« از هر طرف که رفتم جز وحشتم نیفزود
زنهار از این بیابان وین راه بی نهایت»
————————————————————-
چند روزیه که دیوان حافظ رو باز خوانش میکنم...
امروز فقط یه غزل خوندم و فقط یه بیت...
«یاری اندر کس نمی‌بینم یاران را چه شد
دوستی کی آخر آمد دوستداران را چه شد؟ »
وقتی این بیت تموم شد ناخودآگاه یاد شاهکار کاپولا افتادم صحنه‌ای که آلپاچینو ،وسط میز با جمع نشسته و مشروب میخوره ،اما همین قاب یبار دیگه تکرار میشه با آلپاچینویی که تنها نشسته و سیگار می‌کشه تو همون قاب...
و اینجا بود که با خودم گفتم...
«یاری اندر کس نمی‌بینم یاران را چه شد؟
دوستی کی آخر آمد دوستداران را چه شد؟»
جون میده با صدای استاد شجریان بشنوی و بگا بری
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
میگن یه جراحی تو اتاق عمل سرو چمان من چرا میل چمن نمیکند گوش میداده...
میخوام بگم آدم به کجا میرسه که بگه
« سرو چمان من چرا میل چمن نمیکند؟»
و آدم به کجا میرسه که پنجاه بار در روز سرو چمان رو از حامد بهداد گوش بده...
_______________________________________________
امروز بازم راهم سمت دیوان حضرت حافظ کج شد، به خودم قول دادم هر روز حافظ بخونم...
« در نظر بازی ما بیخبران حیرانند»
این مصرع روجایی شنیده بودم
اهممم هوشنگ خان ابتهاج بود که افتخار میکرد که زنده است و آواز ابوعطای شجریان رو گوش داده .
هوشنگ ابتهاج این مصرع رو اونقدر از ته دل میخونه که واقعا مدام با خودم میگم مگه میشه کسی اینقدر از ته دل حافظ بخونه ...
بعد تموم شدن مصاحبه،آواز رو پلی کردم و واقعا موندن حافظ چه دردی داشته که نوشته:
« لاف عشق و گله از یار زهی لاف دروغ
عشقبازان چنین مستحق هجرانند»
۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰
تازه با مادر فیلم مارمولک ساخته کمال تبریزی را نگاه کرده بودیم و هنوز که هنوزه بعد سالها هنوز عاشقشم نمیدونم ،
یه حس خوبی ب من میده...
کل فیلم یعنی:
« واعظان کین جلوه در محراب و منبر میکنند
چون به خلوت میروند آن کار دیگر میکنند
مشکلی دارم ز دانشمند مجلس باز پرس
توبه فرمایان چرا خود توبه کمتر میکنند
گوئیا باور نمیدارند روز داوری
کین همه قلب و دغل در کار داور میکنند »
«وقتی حبیب اینا‌رو بخونه دیگه آدم چی میخواد...؟»
#################################
« گویند سنگ لعل شود در مقام صبر
آری شود ولیک به خون جگر شود ...»
با خودم میگفتم سینما میتونه حق این بیت حافظ رو بده ؟
ارهههههههه
من یه صحنه میشناسم
دقیقا حق این مطلب رو داده صحنه ای از فیلم Interstellar که گریه‌های متیو مککانهی،هر بیننده ای رو بگا میده.
""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""
هوشنگ ابتهاج جایی نوشته بود :
< مستقل ترین زن دنیا هم ،
دست‌خطی می‌خواهد که بنویسد برایش:
“زود برگرد. >
امروز که دیوان حافظ رو باز کردم ...
اولين مصرع رو خوندم:
« باز آی و دل تنگ مرا مونس جان باش»
۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰
طرف یه دوره با
« پرده غنچه می‌درد خنده دلگشای تو»
مخ‌زده...
حالا تو برو بهش بگو پرده‌ی غنچه....
بهت میگه کص نگو باو...
$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$
هنوز نمیدونم یارو چی بود ...
از کجا اومد...
ولی میتونم قسم بخورم بعد اینکه قطعه «زلفش »و گوش دادم به کلّ ادبیاتی که تو مدرسه خوندم فحش دادم...
چرا هیچكدوم از معلم‌های ادبیات این قطعه رو پخش نکرد تا عاشق ادبیات بشم و حافظ ...
مرسی نامجو مرسی.
————————————————————
دیشب با یکی حرف میزدم ،برام از سینمای کریستف کیشلوفسکی می‌گفت...
ادعا میکرد بعد فیلم‌هاش دوست داره‌گوشه‌ای بشینه و سیگاری بکشه و از غم و اندوه لذت ببره...
برام سوال شد مگه میشه از غم و اندوه هم لذت بُرد...؟
حافظ به زیبا ترین نحو بی��ن کرده...
«مرا می‌بینی و، هردم زیادت میکنی دردم
ترا میبینم و میلم زیادت میشود هردم»
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
اولین باری که یکی از کارهاش و شنیدم واقعا دیوونه شدم...
یادمه گفتم این دیگه اسطوره منه...
واقعا عاشقش شدم تموم کارهاش و گوش دادم و بارها و بارها...
اما وقتی فهمیدم خودکشی کرده،واقعا ناراحت شدم بخاطر ایرانی که دیگه هادی پاکزاد و نداره...
قطعه «چیزی نیست» رو به احترام این اسطوره دانلود کنید صداش محشره کارش محشره و شعر حافظ محشره...
++++++++++++++++++++++++++++++++
چند سال قبل دوستی داشتم به اسم ندا
نمیدونم الان کجاست و چیکار میکنه ...
رابطه‌ای دوساله...
اما یه روز
به یکی دیگه هم گفتم عشقم و همه چی تموم شد...
فکر میکنم دلیل اصلی بدبختی‌های زندگیم فقط بخاطر اون خیانتم هست...
اینا رو گفتم تا بگم :
حافظ چقدر شریف بوده که گفته :
« مرا عهدیست با جانان که تا جان در بدن دارم»
————————————————————
« به مژگان سیه کردی هزاران رخنه در دینم
بیا کز چشمانت هزاران درد بر چینم »
نتونستم براش بنویسم واقعا نمیشه چیزی گفت ...
آدم گاها چقدر ناتوان میشه در بیان کردن
فقط میتونم بگم الان دارم سیگار میکشم....
++++++++++++++++++++++++++++++++
+ کات کردین ؟
آخه چرا؟
« __ ما ز یاران چشم یاری داشتیم
خود غلط بود آنچه میپنداشتیم»
:::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::
شب‌ها باریدن میگیری...
سیگار شروع میشه...
فیلترش قرمز میشه...
مقصرش کسیه که خودت میدونی چه کثافتیه...
اما تو بازم حاضری فقط برگرده ...دقیقا اونجا حافظ میگه:
« آنکه بی‌جرم برنجید و بتیغم زد و رفت
بازش آرید خدا را،که صفایی بکنیم »
————————————————————-
فکر کنم حافظ هم بخاطر یه نفر،که رفت... کارش میوفته پیش روانپزشک...
اما دکتره خیلی مشتی بهش میگه :
دور نباش ازش همین بعد حافظ میاد خونه میگه:
« +پرسیدم از طبیبی احوال دوست ،گفتا
فی بعدها عذاب فی قربها السلامه»
،،،،،،،،،،،،،،،،،،،،،،،،،،،،،،،،،،،،،،،،،،،،،،،،،،،،،،،،،،،،،،،،،،،،
فکر کنم ...
بهش گفته :کسی خونه نیست زود بیا خونه دارم از حشر میمیرم بیا خیمه بزن روش،کمرت و تخلیه کنم...
اما حافظ تو دلش گفته : میام ولی ترسم ندهی کامم و جانم بستانی...
« گویی بدهم کامت و جانت بستانم
ترسم ندهی کامم و جانم بستانی»
••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••
واقعا خیلی مزخرفه اینکه میایید میگید من ناراحتت میکنم پس میرم...
واقعا اینو درک کردم
بهم گفته شده...
دختره اومده به حافظ گفته من باهات خوشم اما خب نمیخوام ناراحتت کنم و دائم دارم ناراحتت میکنم ....
حافظ بهش گفته:
« به سوی زلف تو گر جان به باد رفت چه شد
هزاران جان گرامی فدای جانانه»
—_______———_______————______———-_
یه روز تموم مهربونی های دنیا تموم میشن
میفهمی اصلا دوست داشتنی در کار نبوده
اما بازم ممکنه بیو بنویسی ...
«دل بی تو به جان آمد وقتست که باز آیی»
———————————————————
حافظ از اون‌هایی بوده که شلوارشون و تا شش‌هاشون بالا می‌کشیدن و نیمکت اول جاشون بود و با دقتی که ما به بازی های استقلال پیروزی نگاه میکردیم به معلم گوش می‌کردن...
از اون‌هایی که ما بهشون می‌گفتیم خر *خون,و اگه پیششون از زیبایی ترقوه می‌گفتی به نشانه خجالت مچاله می‌شدن توی خودشون...بعدش با همون فرمون میره دانشگاه و تمام ذکر و فکرش میشه دکترا و ...
بالاخره دفاع میکنه و میاد خونه با دختر همسایه چشم تو چشم میشه و میاد کیفو پرت میکنه روی مبل و خیره میشه به پنجره و میگه:
:دلا دیدی آخر پیری و زُهد و علم
با من چه کرد دیده معشوقه باز من»
به هر طریقی پیج دختره رو گیر میاره کامنت های دختره رو چک میکنه و میفهمه که حرفی در کار است...
ریکوئست میده و قبول میشه و هی رپلی و رپلی،دختره از شخصی به اسم M براش حرف میزنه.حافظ مچاله میشه اما نه از روی خجالت...تا اینکه یه شب دختره بهش میگه اگه پیک سواری،خونه خالیه بیا دوتا پیک بریم بالا.به هرچی دکتره زنگ میزنه و یه،یک و نیم لیتری جور میکنه و میره خونه دختره و میشینن و دختره حافظ و بغل میکنه و حافظ میگه:
مست است یار و یاد حریفان نمیکند
ذکرش بخیر ساقی مسکین نواز من
با دوستان مروت با دشمنان مدارا »
محمدرضا شجریان و شهرام ناظری غزل شماره 5 حافظ رو اجرا کردن اما خب نامجو فرزند خلف موسیقی ،با تمام احترامش به موسیقی سنتی،شعر رو نامجوئیسمی اجرا کرد، تا در 2007 لقب باب دیلن ایرانی رو از نیویورک تایمز بگیره.
بقول نویدمحمدزاده نامجو اومد یه کار دیگه کرد...
_______________________________________________
چند روز قبل بود که با یکی از دوستام در مورد اشعار فارسی حرف به میون اومد ...
دوستم قطعه ای رو به من معرفی کرد به اسم med Blomster I Fang
فکر میکردم قطعه خارجیه ...
تا دانلود شد ،
این غزل حضرت حافظ رو مهسا وحدت به بهترین شکل ممکن دو زبانه اجرا کرده...
این قطعه یکی از زیباترین کارهاییه که تا به حال شنیدم، حال میکنم باهاش ...
چقدر جذابه دختری که خوانندس و حافظ رو به دنیا معرفی میکنه...
« « در مذهب ما باده حلالست ولیکن
بی روی تو ای سرو گل اندام حرام است
»»
^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^
کاش می‌شد تو یکی از کنسرتهای محسن نامجو حضور داشته باشم و یهو نامجو شروع کنه...
زان یار
زان یار
زان یار
زان یار دلنوازم...
محسن نامجو قبل از نوازنده،نویسنده و خواننده و هرچیز دیگه بودن ،بازیگریه که دو فیلم سینمایی در کارنامه خودش داره،خالی از لطف نیست ،بگم که واقعا محسن نامجو اشعار رو بازی میکند.
مثلا خوب گوش کنید که نامجو این بیت رو چطورمیخونه...
« از هر طرف که رفتم جز وحشتم نیفزود
زنهار از این بیابان وین راه بی نهایت»
————————————————————-
چند روزیه که دیوان حافظ رو باز خوانش میکنم...
امروز فقط یه غزل خوندم و فقط یه بیت...
«یاری اندر کس نمی‌بینم یاران را چه شد
دوستی کی آخر آمد دوستداران را چه شد؟ »
وقتی این بیت تموم شد ناخودآگاه یاد شاهکار کاپولا افتادم صحنه‌ای که آلپاچینو ،وسط میز با جمع نشسته و مشروب میخوره ،اما همین قاب یبار دیگه تکرار میشه با آلپاچینویی که تنها نشسته و سیگار می‌کشه تو همون قاب...
و اینجا بود که با خودم گفتم...
«یاری اندر کس نمی‌بینم یاران را چه شد؟
دوستی کی آخر آمد دوستداران را چه شد؟»
جون میده با صدای استاد شجریان بشنوی و بگا بری
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
میگن یه جراحی تو اتاق عمل سرو چمان من چرا میل چمن نمیکند گوش میداده...
میخوام بگم آدم به کجا میرسه که بگه
« سرو چمان من چرا میل چمن نمیکند؟»
و آدم به کجا میرسه که پنجاه بار در روز سرو چمان رو از حامد بهداد گوش بده...
_______________________________________________
امروز بازم راهم سمت دیوان حضرت حافظ کج شد، به خودم قول دادم هر روز حافظ بخونم...
« در نظر بازی ما بیخبران حیرانند»
این مصرع روجایی شنیده بودم
اهممم هوشنگ خان ابتهاج بود که افتخار میکرد که زنده است و آواز ابوعطای شجریان رو گوش داده .
هوشنگ ابتهاج این مصرع رو اونقدر از ته دل میخونه که واقعا مدام با خودم میگم مگه میشه کسی اینقدر از ته دل حافظ بخونه ...
بعد تموم شدن مصاحبه،آواز رو پلی کردم و واقعا موندن حافظ چه دردی داشته که نوشته:
« لاف عشق و گله از یار زهی لاف دروغ
عشقبازان چنین مستحق هجرانند»
۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰
تازه با مادر فیلم مارمولک ساخته کمال تبریزی را نگاه کرده بودیم و هنوز که هنوزه بعد سالها هنوز عاشقشم نمیدونم ،
یه حس خوبی ب من میده...
کل فیلم یعنی:
« واعظان کین جلوه در محراب و منبر میکنند
چون به خلوت میروند آن کار دیگر میکنند
مشکلی دارم ز دانشمند مجلس باز پرس
توبه فرمایان چرا خود توبه کمتر میکنند
گوئیا باور نمیدارند روز داوری
کین همه قلب و دغل در کار داور میکنند »
«وقتی حبیب اینا‌رو بخونه دیگه آدم چی میخواد...؟»
#################################
« گویند سنگ لعل شود در مقام صبر
آری شود ولیک به خون جگر شود ...»
با خودم میگفتم سینما میتونه حق این بیت حافظ رو بده ؟
ارهههههههه
من یه صحنه میشناسم
دقیقا حق این مطلب رو داده صحنه ای از فیلم Interstellar که گریه‌های متیو مککانهی،هر بیننده ای رو بگا میده.
""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""
هوشنگ ابتهاج جایی نوشته بود :
< مستقل ترین زن دنیا هم ،
دست‌خطی می‌خواهد که بنویسد برایش:
“زود برگرد. >
امروز که دیوان حافظ رو باز کردم ...
اولين مصرع رو خوندم:
« باز آی و دل تنگ مرا مونس جان باش»
۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰
طرف یه دوره با
« پرده غنچه می‌درد خنده دلگشای تو»
مخ‌زده...
حالا تو برو بهش بگو پرده‌ی غنچه....
بهت میگه کص نگو باو...
$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$
هنوز نمیدونم یارو چی بود ...
از کجا اومد...
ولی میتونم قسم بخورم بعد اینکه قطعه «زلفش »و گوش دادم به کلّ ادبیاتی که تو مدرسه خوندم فحش دادم...
چرا هیچكدوم از معلم‌های ادبیات این قطعه رو پخش نکرد تا عاشق ادبیات بشم و حافظ ...
مرسی نامجو مرسی.
————————————————————
دیشب با یکی حرف میزدم ،برام از سینمای کریستف کیشلوفسکی می‌گفت...
ادعا میکرد بعد فیلم‌هاش دوست داره‌گوشه‌ای بشینه و سیگاری بکشه و از غم و اندوه لذت ببره...
برام سوال شد مگه میشه از غم و اندوه هم لذت بُرد...؟
حافظ به زیبا ترین نحو بی��ن کرده...
«مرا می‌بینی و، هردم زیادت میکنی دردم
ترا میبینم و میلم زیادت میشود هردم»
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
اولین باری که یکی از کارهاش و شنیدم واقعا دیوونه شدم...
یادمه گفتم این دیگه اسطوره منه...
واقعا عاشقش شدم تموم کارهاش و گوش دادم و بارها و بارها...
اما وقتی فهمیدم خودکشی کرده،واقعا ناراحت شدم بخاطر ایرانی که دیگه هادی پاکزاد و نداره...
قطعه «چیزی نیست» رو به احترام این اسطوره دانلود کنید صداش محشره کارش محشره و شعر حافظ محشره...
++++++++++++++++++++++++++++++++
چند سال قبل دوستی داشتم به اسم ندا
نمیدونم الان کجاست و چیکار میکنه ...
رابطه‌ای دوساله...
اما یه روز
به یکی دیگه هم گفتم عشقم و همه چی تموم شد...
فکر میکنم دلیل اصلی بدبختی‌های زندگیم فقط بخاطر اون خیانتم هست...
اینا رو گفتم تا بگم :
حافظ چقدر شریف بوده که گفته :
« مرا عهدیست با جانان که تا جان در بدن دارم»
————————————————————
« به مژگان سیه کردی هزاران رخنه در دینم
بیا کز چشمانت هزاران درد بر چینم »
نتونستم براش بنویسم واقعا نمیشه چیزی گفت ...
آدم گاها چقدر ناتوان میشه در بیان کردن
فقط میتونم بگم الان دارم سیگار میکشم....
++++++++++++++++++++++++++++++++
+ کات کردین ؟
آخه چرا؟
« __ ما ز یاران چشم یاری داشتیم
خود غلط بود آنچه میپنداشتیم»
:::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::
شب‌ها باریدن میگیری...
سیگار شروع میشه...
فیلترش قرمز میشه...
مقصرش کسیه که خودت میدونی چه کثافتیه...
اما تو بازم حاضری فقط برگرده ...دقیقا اونجا حافظ میگه:
« آنکه بی‌جرم برنجید و بتیغم زد و رفت
بازش آرید خدا را،که صفایی بکنیم »
————————————————————-
فکر کنم حافظ هم بخاطر یه نفر،که رفت... کارش میوفته پیش روانپزشک...
اما دکتره خیلی مشتی بهش میگه :
دور نباش ازش همین بعد حافظ میاد خونه میگه:
« +پرسیدم از طبیبی احوال دوست ،گفتا
فی بعدها عذاب فی قربها السلامه»
،،،،،،،،،،،،،،،،،،،،،،،،،،،،،،،،،،،،،،،،،،،،،،،،،،،،،،،،،،،،،،،،،،،،
فکر کنم ...
بهش گفته :کسی خونه نیست زود بیا خونه دارم از حشر میمیرم بیا خیمه بزن روش،کمرت و تخلیه کنم...
اما حافظ تو دلش گفته : میام ولی ترسم ندهی کامم و جانم بستانی...
« گویی بدهم کامت و جانت بستانم
ترسم ندهی کامم و جانم بستانی»
••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••
واقعا خیلی مزخرفه اینکه میایید میگید من ناراحتت میکنم پس میرم...
واقعا اینو درک کردم
بهم گفته شده...
دختره اومده به حافظ گفته من باهات خوشم اما خب نمیخوام ناراحتت کنم و دائم دارم ناراحتت میکنم ....
حافظ بهش گفته:
« به سوی زلف تو گر جان به باد رفت چه شد
هزاران جان گرامی فدای جانانه»
—_______———_______————______———-_
یه روز تموم مهربونی های دنیا تموم میشن
میفهمی اصلا دوست داشتنی در کار نبوده
اما بازم ممکنه بیو بنویسی ...
«دل بی تو به جان آمد وقتست که باز آیی»
———————————————————
حافظ از اون‌هایی بوده که شلوارشون و تا شش‌هاشون بالا می‌کشیدن و نیمکت اول جاشون بود و با دقتی که ما به بازی های استقلال پیروزی نگاه میکردیم به معلم گوش می‌کردن...
از اون‌هایی که ما بهشون می‌گفتیم خر *خون,و اگه پیششون از زیبایی ترقوه می‌گفتی به نشانه خجالت مچاله می‌شدن توی خودشون...بعدش با همون فرمون میره دانشگاه و تمام ذکر و فکرش میشه دکترا و ...
بالاخره دفاع میکنه و میاد خونه با دختر همسایه چشم تو چشم میشه و میاد کیفو پرت میکنه روی مبل و خیره میشه به پنجره و میگه:
:دلا دیدی آخر پیری و زُهد و علم
با من چه کرد دیده معشوقه باز من»
به هر طریقی پیج دختره رو گیر میاره کامنت های دختره رو چک میکنه و میفهمه که حرفی در کار است...
ریکوئست میده و قبول میشه و هی رپلی و رپلی،دختره از شخصی به اسم M براش حرف میزنه.حافظ مچاله میشه اما نه از روی خجالت...تا اینکه یه شب دختره بهش میگه اگه پیک سواری،خونه خالیه بیا دوتا پیک بریم بالا.به هرچی دکتره زنگ میزنه و یه،یک و نیم لیتری جور میکنه و میره خونه دختره و میشینن و دختره حافظ و بغل میکنه و حافظ میگه:
مست است یار و یاد حریفان نمیکند
ذکرش بخیر ساقی مسکین نواز من
October 12, 2019
به نام او
حافظ زِ بر بخوانی با چند ده روایت
در میان دیوانهایِ شعر فارسی دیوانِ حافظ در کنار شاهنامه فردوسی، بوستان و گلستان سعدی و مثنوی معنوی جلال‌الدین محمد بلخی جزو پرطرفدارترین کتاب‌هاست و در سده اخیر و در دنیایِ معاصر به جرات میتوان گفت که هیچ دیوانِ شعری به اندازه دیوانِ خواجه شمس‌الدین محمد حافظ شیرازی خواهان و خواننده ندارد. بالاخره در هرخانه‌ای اگر هیچ کتابی نباشد در کنار کلام الله مجید، دیوان حافظ به چشم می‌خورد و حداقل در یکی از شبهای سال که همان شب یلدا است اعضای خانواده در کنار هم جمع می‌شوند و به دیوانِ شعرِ لسان الغیب تفأل می‌زنند. در این یادداشت کوتاه قصد بر این است که با معرفی برخی از تصحیحهای برتر دیوانِ حافظ و کتابهایی که حافظ پژوهانِ شاخص در شرح و تفسیرِ شعر خواجه نوشته‌اند مخاطبین محترم را به راهی بخوانیم که علاوه بر تفأل زدن بر دیوانِ خواجه، فهمِ بیش از پیش شعرِ این شاعرِ بزرگ فارسی زبان نیز حاصل شود شاعر بزرگی که به شهادتِ گفته خود او هرچه کرده است همه از دولت قرآن کرده است
در میان دیوانهایِ شعر فارسی، از هیچ دیوانی به اندازه دیوانِ حافظ نسخه‌های مختلف در دست نیست که سببِ آن علاوه بر استقبال و گرایش گسترده فارسی‌زبانان در طول تاریخ به شعر او، ویرایش‌هایِ حافظ بر شعرهایش در طول سالیانِ زندگیِ خود نیز است، کلیات دیوانِ حافظ در مقایسه با دیگر دواوینِ شعرِ فارسی از حجم کمی برخوردار است، گویا حافظ در طول عمر علاوه بر سرایش شعرهایِ تازه شعرهایِ گذشته خود را به صورت مداوم ویرایش و اصلاح می‌کرده است و باز به شهادت گفته خود او، حافظ هم غزل می‌گفته است و هم پس از آن به سُفتن دُرِّ کلامِ خود اشتغال داشته است و به همین خاطر است که نسخه‌های متعددی از شعر او به جا مانده و تصحیح علمی شعرِ او امری ضروری‌ست. در طول صد سال اخیر تصحیح‌هایِ مختلفی بر اساس نسخ به جا مانده از شعر حافظ صورت گرفته است که نه میتوان در این نوشته کوتاه به آنها پرداخت و نه هدف این یادداشت این است، بلکه هدف ما معرفی 5 تصحیح برتر و متمایز به صورت خلاصه است.
1.تصحیح غنی- قزوینی: اولین تصحیح علمی و انتقادی دیوان حافظ در حدود هشتاد سال پیش توسط علامه محمد قزوینی و دکتر قاسم غنی به سامان رسید و هم اکنون پرتیراژترین و رایج‌ترین دیوانِ حافظی است که در اختیار علاقمندانِ فرهنگ و ادبیات قرار دارد و بیشتر ابیاتی که در ذهن خوانندگان و خواهندگانِ شعرِ حافظ نقش بسته است بر اساس تصحیح غنی- قزوینی است هنوز هم که هنوز است این تصحیح جزو معتبرترین تصحیحهای شعرِ حافظ است، اگر هدفِ مخاطب بیشتر التذاذ و انس گرفتن با شعرِ حافظ باشد و قصدِ پژوهشِ علمی و مقابله شکل‌های مختلفِ ابیات را نداشته باشد، تصحیح غنی- قزوینی یکی از بهترین گزینه‌هاست.
2. تصحیح خانلری: در سال 1359 تصحیح دکتر پرویز ناتل خانلری – ادیب و پژوهشگر پرآوازه - از دیوانِ خواجه شیراز منتشر شد. این تصحیح که به عنوان علمی‌ترین تصحیح شعرِ حافظ شناخته میشود در دو مجلد توسط انتشارات خوارزمی منتشر شده است دکتر خانلری در جلد اول 486 غزل از حافظ را آورده است و جلد دوم را به اشعار در قالبهایِ دیگر، غزلهای الحاقی و گزارش کارِ مفصل و بسیار مفیدِ خود اختصاص داده است. برتری تصحیح خانلری بر غنی- قزوینی افزون بر ذکر اختلاف نسخ ذیل هر شعر، نسخه‌های بیشتر و قدیمی‌تریست که در اختیار دکتر خانلری قرار داشته است.
3. حافظ به سعیِ سایه: استاد بهاءالدین خرمشاهی - حافظپژوه نام آشنا- با آنکه خود تصحیحی از شعر حافظ دارد، تصحیحِ هوشنگ ابتهاج (سایه) را حُسنِ ختامِ همه تصحیح‌ها از شعرِ حافظ میداند و این خود از اهمیت کارِ علمی و پژوهشی این غزل‌سرای بزرگ معاصر حکایت دارد، غزل‌سرایی که خود در سرایش بیشترین توجّهات را به شعر خواجه شیراز داشته است. «حافظ به سعی سایه» که اول بار در سال 1373 منتشر شد از برتری‌هایِ خاصی نسبت به سایر تصحیح‌ها برخوردار است مهمترین برتری «حافظ به سعی سایه» بهره بردن آن از 30 نسخه خطی اصیل است که اختلاف‌هایِ آنها ذیل هر غزل در جدولی مرتب و مشخص آورده شده است و کار حافظپژوهان را آسان کرده است. نکته جالب توجه این تصحیح، ترجمه‌های منظوم دکتر محمدرضا شفیعی کدکنی از ابیات عربی غزلهای حافظ است که در آخر کتاب آورده شده است. این کتاب توسط نشر کارنامه در دسترس مخاطبان قرار گرفته است.
4. تصحیح سلیمِ نیساری: یکی از مهمترین و علمی‌ترین تصحیح‌ها از شعر حافظ متعلق به دکتر سلیم نیساری – از حافظپژوهان برتر معاصر- است ویراست دوم و نهایی این تصحیح در سال 1387 توسط نشر سخن منتشر شد. در این تصحیح که در آن 474 غزل از حافظ دارای اصالت شمرده میشود به مانند بیشتر تصحیحهای علمی- انتقادی اختلاف نسخ ذکر شده است. نیساری برای این تصحیح از 45 نسخه خطی بهره برده است
5. تصحیح انجوی شیرازی: سیدابوالقاسم انجوی شیرازی ادیب معاصر و یکی از مهمترین پژوهشگران فرهنگ عامیانه یا فولکلور در سال 1345 برای اولین بار به انتشار تصحیحی از دیوان حافظ مبادرت کرد و در سالهای بعد با برگزاری جلسات هم‌اندیشی با دوستان پژوهشگر خود، که به اصحاب سه شنبه معروف شدند، به ویرایش و تکمیل تصحیح خود پرداخت، آخرین ویرایش این دیوان که دربردارنده 510 غزل است در سال 1383، سالها پس از فوت انجوی شیرازی به همت مهدی پرهام –از اصحاب سه شنبه- منتشر شد. برتری این تصحیح علاوه بر پانوشتهای مهم وکاربردی که دارد به سبب نوع نگاه مرحوم انجوی شیرازی‌ست. انجوی که همشهری حافظ به شمار می‌رود قصد داشت با به کارگیری دانش و تسلط خود بر فرهنگ عامه خصوصا فرهنگ مردم شیراز بیش از دیگران به ذهن و زبان خواجه شیراز نزدیک شود. به همین خاطر است که در بین تصحیح‌هایی که در این یادداشت معرفی میشود تصحیح انجوی ذوقی‌ترین تصحیح به شمار می‌رود و می‌تواند در کنار یکی از کتابهای بالا بسیار راهگشا باشد.
در انتهای این بخش بیتی از حافظ با هر پنج تصحیح آورده میشود تا تفاوت آنها بیش از پیش نمایان شود:
مرا که نیست ره و رسم لقمه پرهیزی
چرا مل��مت رند شرابخواره کنم
غنی-قزوینی
.
مرا که زر تُمغاست ساز و برگ معاش
چرا مذمت رند شرابخواره کنم
خانلری
مرا که نیست ره و رسم لقمه پرهیزی
چرا ملامت رند شرابخواره کنم
سایه
مرا که نیست ره و رسم لقمه پرهیزی
چرا مذمت رند شرابخواره کنم
نیساری
مرا که زر تُمغاست ساز و برگ معاش
چرا ملامت رند شرابخواره کنم
انجوی شیرازی
شعر حافظ از سویی به سبب هنرنماییها و نکته سنجیهای ظریفانه ای که خواجه شیراز در سرایش شعر داشته است و از دیگر سو به سبب غنای منظومه فکری وی، یکی از پیچیده ترین و رمزآلودترین شعرهایِ شاعرانِ فارسی زبان است، درست است که شعر او از دیرباز مورد توجه عامه مردم بوده است و هرکسی از هرطبقه و هرقشری به فراخور حال خود با شعرش انس و الفت گرفته است ولی نباید فراموش کنیم که ظرافتهای ادبی و مفاهیم عمیق تعبیه شده در شعر او را هرکس با هر سطح دانشی دریافت نمیکند، به عبارتی، عامه شعر حافظ را میخوانند و خواص شعر او را میفهمند. حال سوال پیش می آید که چطور میشود مخاطب جدی شعر حافظ بود و تنها مواجهه ما با شعر او تفأل زدن بر دیوان او نباشد؟ برای رسیدن به این هدف علاوه بر انس بیش از پیش با دیوان حافظ و دیگر بزرگان هم¬دوره او خصوصا دیوان سعدی، کمک گرفتن از تفسیرها و شرحهایی که بر غزلیات او نوشته شده است، بسیار راه گشاست. به جرات میتوان گفت که در مورد شعر هیچ شاعر فارسی زبانی به اندازه شعر حافظ پژوهش، تفسیر، نقد و شرح صورت نگرفته است و به دلیل خصلت آینه گی شعر حافظ افراد مختلفی از طبقه های مختلف و با سلایق گوناگون به تفسیر شعر او مبادرت کرده اند به عنوان مثال علامه طباطبایی شعر حافظ را تماما با دیدی فلسفی عرفانی بررسی میکند و از سویی دیگر احمد شاملو او را تنها یک منتقد و مصلح اجتماعی میداند. ما در ادامه تنها به معرفی سه کتاب که بیش از پیش به فهم ما از شعر حافظ در حوزه صورت و معنا کمک میکند بسنده میکنیم.
1. حافظنامه: استاد بهاءالدین خرمشاهی – ادیب، حافظپژوه و قرآنپژوه پرآوازه- یکی از مهمترین و پرکارترین حافظپژوهان معاصر هستند که از ایشان تالیفات بسیار زیادی در مورد شعر حافظ منتشر شده است. که در این بین میتوان به کتابهایِ «حافظنامه» ، «ذهن و زبان حافظ» (مجموعه مقالات) و «دانشنامه حافظ و حافظپژوهی» اشاره کرد. به اعتقاد بسیاری از کارشناسان و ادب دوستان حافظ-نامه نه تنها مهمترین اثر خرمشاهی در این زمینه، بلکه یکی از مهمترین و کاربردیترین شروح شعر حافظ است. خرمشاهی در این اثر با مبنا قرار دادن 250 غزل از تصحیح غنی- قزوینیِ دیوان حافظ به شرح مشکلات و پیچیدگیها، تفسیر نمادها و در کل ترسیم بوطیقای شعر حافظ پرداخته است. یک از بهترین قسمتهای کتاب مقدمه مفصل و در عین حال خواندنی کتاب است که بیشتر به تاثیرپذیری حافظ از گذشتگان می پردازد و خرمشاهی برای هرکدام مصداق و نمونه آورده است. به همین سبب است که اگر کسی شعر حافظ را خوب بفهمد شعر یک دوره ادبی (سبک عراقی) را بهتر متوجه میشود و با ظرایف آن آشنا میگردد که این امر با خواندن کتاب «حافظنامه» تا حدود بسیار خوبی حاصل میشود، «حافظنامه» هم اکنون توسط انتشارات علمی فرهنگی چاپ و عرضه میگردد. در آخر گفتنیست که در سالهای اخیر شرح مهم دیگری بر شعرهای حافظ نوشته شده است که اشاره به آن خالی از لطف نیست دکتر سعید حمیدیان در «شرح شوق» به شرح تمام غزلیات حافظ مبادرت ورزیده¬اند که البته حجم بالای آن (4400 صفحه در پنج جلد) چندان مورد کاربرد مخاطب عادی شعر حافظ نیست.
2. مکتب حافظ: استاد بهاءالدین خرمشاهی در تقدیم¬نامچه کتابِ مهم «ذهن و زبان حافظ» چنین می-نویسند: «اهدا به پیشگاه بزرگمرد عرصه فرهنگ، استاد دکتر منوچهر مرتضوی، بنیانگذار شیوه حافظشناسی نوین و راستین» و به راستی که این سخن تنها در مورد دکتر مرتضوی مصداق دارد. دکتر سیدمنوچهر مرتضوی از شاگردان بدیع الزمان فروزانفر از نسل دوم اساتید زبان و ادبیات فارسی بودند که بیشترِ همت خود را بر پژوهش در رابطه با شعر حافظ و اوضاع و احوال زمانه او صرف کردند که حاصل آن دو کتاب بسیار مهمِ «مکتبِ حافظ» (مقدمه بر حافظشناسی) و «مسائل عصر ایلخانان» است. کتاب «مکتبِ حافظ» که یکی از اولین کتابهای جدی در زمینه حافظشناسی است اول بار در سال 1344 منتشر شد و پس از ویرایش و افزوده های بسیار، نسخه نهایی آن در سال 1388 (یک سال پیش از فوت استاد) در دو مجلد و در 900 صفحه توسط انتشارات توس منتشر شده است. «مکتبِ حافظ» برخلاف بیشتر کتابهایی که در مورد حافظ نوشته شده است به جای شرح و تفسیر بیت به بیت اشعار به ترسیم فضای زمانه حافظ از نظر سیاسی اجتماعی و مشربهای فکری رایج می پردازد و همین امر سبب شده است که «مکتبِ حافظ» در میان کتابهای حوزه حافظشناسی کتاب متمایز و حائز اهمیتی باشد. خواندن این کتاب پس از خواندن کتاب «حافظنامه» توصیه میشود و خواندن آن پیش از «حافظنامه» نه تنها به فهم شعر حافظ کمک نمیکند بلکه باعث سرخوردگی مخاطب ناآشنا با مباحاث میشود.
3. آئینه جام: آخرین کتابی که در این بخش معرفی میشود «آئینه جام» با عنوان ضمنی: شرح مشکلات دیوان حافظ نوشته مرحوم دکتر عباس زریاب خویی ادیب و از اساتید طراز اول تاریخ و فلسفه معاصر است. دکتر خویی در «آئینه جام» پس از مقدمه ای نسبتا مفصل به شرحِ مختصر و مفید 112 دشواری معنایی و لغوی شعر حافظ میپردازد و زوایای تاریکی از دیوان حافظ را برای مخاطبان روشن میسازد و از این رو «آئینه جام» کتاب بسیار خواندنی ست و در 414 صفحه توسط انتشارات علمی منتشر شده است. یک کتاب دیگر نیز با عنوان ضمنی شرح دشواریهای ابیاتِ حافظ وجود دارد و آن هم کتاب «حافظِ جاوید» مرحوم هاشم جاوید است، مرحوم جاوید نیز به شرح 121 دشواری شعر حافظ پرداخته اند ولی متاسفانه سالهاست که این کتاب در بازار کتاب موجود نیست.
در آخر شایسته است به دو کتاب مهم و تازه در حوزه حافظشناسی که در نمایشگاه امسال به بازار نشر آمد اشاره ای کنیم، تاره ترین اثر دکترمحمدرضا شفیعی کدکنی در رابطه با شعر حافظ است. «این کیمیای هستی» که پیش از این عنوان یکی از کتابهای کم حجم دکتر شفیعی در رابطه با شعر حافظ بود. امسال عنوان کتاب سه جلدی و 1400 صفحه ای وی است که به آخرین نظرات و درسگفتارهای این استاد بزرگ ادبیات در مورد شعر و اندیشه شعر حافظ اختصاص دارد، این کتاب توسط نشر سخن در اختیار اهالی فرهنگ و ادب قرار دارد. کتاب دیگر «دانشنامه حافظ و حافظپژوهی» است که به اهتمام استاد بهاءالدین خرمشاهی گردآوری و به قلم پژوهشگران مختلف نگاشته شده است و پس از سالها پژوهش در چهارجلد توسط نشر نخلستان پارسی در دسترس مخاطبان قرار گرفته است.
حافظ زِ بر بخوانی با چند ده روایت
در میان دیوانهایِ شعر فارسی دیوانِ حافظ در کنار شاهنامه فردوسی، بوستان و گلستان سعدی و مثنوی معنوی جلال‌الدین محمد بلخی جزو پرطرفدارترین کتاب‌هاست و در سده اخیر و در دنیایِ معاصر به جرات میتوان گفت که هیچ دیوانِ شعری به اندازه دیوانِ خواجه شمس‌الدین محمد حافظ شیرازی خواهان و خواننده ندارد. بالاخره در هرخانه‌ای اگر هیچ کتابی نباشد در کنار کلام الله مجید، دیوان حافظ به چشم می‌خورد و حداقل در یکی از شبهای سال که همان شب یلدا است اعضای خانواده در کنار هم جمع می‌شوند و به دیوانِ شعرِ لسان الغیب تفأل می‌زنند. در این یادداشت کوتاه قصد بر این است که با معرفی برخی از تصحیحهای برتر دیوانِ حافظ و کتابهایی که حافظ پژوهانِ شاخص در شرح و تفسیرِ شعر خواجه نوشته‌اند مخاطبین محترم را به راهی بخوانیم که علاوه بر تفأل زدن بر دیوانِ خواجه، فهمِ بیش از پیش شعرِ این شاعرِ بزرگ فارسی زبان نیز حاصل شود شاعر بزرگی که به شهادتِ گفته خود او هرچه کرده است همه از دولت قرآن کرده است
در میان دیوانهایِ شعر فارسی، از هیچ دیوانی به اندازه دیوانِ حافظ نسخه‌های مختلف در دست نیست که سببِ آن علاوه بر استقبال و گرایش گسترده فارسی‌زبانان در طول تاریخ به شعر او، ویرایش‌هایِ حافظ بر شعرهایش در طول سالیانِ زندگیِ خود نیز است، کلیات دیوانِ حافظ در مقایسه با دیگر دواوینِ شعرِ فارسی از حجم کمی برخوردار است، گویا حافظ در طول عمر علاوه بر سرایش شعرهایِ تازه شعرهایِ گذشته خود را به صورت مداوم ویرایش و اصلاح می‌کرده است و باز به شهادت گفته خود او، حافظ هم غزل می‌گفته است و هم پس از آن به سُفتن دُرِّ کلامِ خود اشتغال داشته است و به همین خاطر است که نسخه‌های متعددی از شعر او به جا مانده و تصحیح علمی شعرِ او امری ضروری‌ست. در طول صد سال اخیر تصحیح‌هایِ مختلفی بر اساس نسخ به جا مانده از شعر حافظ صورت گرفته است که نه میتوان در این نوشته کوتاه به آنها پرداخت و نه هدف این یادداشت این است، بلکه هدف ما معرفی 5 تصحیح برتر و متمایز به صورت خلاصه است.
1.تصحیح غنی- قزوینی: اولین تصحیح علمی و انتقادی دیوان حافظ در حدود هشتاد سال پیش توسط علامه محمد قزوینی و دکتر قاسم غنی به سامان رسید و هم اکنون پرتیراژترین و رایج‌ترین دیوانِ حافظی است که در اختیار علاقمندانِ فرهنگ و ادبیات قرار دارد و بیشتر ابیاتی که در ذهن خوانندگان و خواهندگانِ شعرِ حافظ نقش بسته است بر اساس تصحیح غنی- قزوینی است هنوز هم که هنوز است این تصحیح جزو معتبرترین تصحیحهای شعرِ حافظ است، اگر هدفِ مخاطب بیشتر التذاذ و انس گرفتن با شعرِ حافظ باشد و قصدِ پژوهشِ علمی و مقابله شکل‌های مختلفِ ابیات را نداشته باشد، تصحیح غنی- قزوینی یکی از بهترین گزینه‌هاست.
2. تصحیح خانلری: در سال 1359 تصحیح دکتر پرویز ناتل خانلری – ادیب و پژوهشگر پرآوازه - از دیوانِ خواجه شیراز منتشر شد. این تصحیح که به عنوان علمی‌ترین تصحیح شعرِ حافظ شناخته میشود در دو مجلد توسط انتشارات خوارزمی منتشر شده است دکتر خانلری در جلد اول 486 غزل از حافظ را آورده است و جلد دوم را به اشعار در قالبهایِ دیگر، غزلهای الحاقی و گزارش کارِ مفصل و بسیار مفیدِ خود اختصاص داده است. برتری تصحیح خانلری بر غنی- قزوینی افزون بر ذکر اختلاف نسخ ذیل هر شعر، نسخه‌های بیشتر و قدیمی‌تریست که در اختیار دکتر خانلری قرار داشته است.
3. حافظ به سعیِ سایه: استاد بهاءالدین خرمشاهی - حافظپژوه نام آشنا- با آنکه خود تصحیحی از شعر حافظ دارد، تصحیحِ هوشنگ ابتهاج (سایه) را حُسنِ ختامِ همه تصحیح‌ها از شعرِ حافظ میداند و این خود از اهمیت کارِ علمی و پژوهشی این غزل‌سرای بزرگ معاصر حکایت دارد، غزل‌سرایی که خود در سرایش بیشترین توجّهات را به شعر خواجه شیراز داشته است. «حافظ به سعی سایه» که اول بار در سال 1373 منتشر شد از برتری‌هایِ خاصی نسبت به سایر تصحیح‌ها برخوردار است مهمترین برتری «حافظ به سعی سایه» بهره بردن آن از 30 نسخه خطی اصیل است که اختلاف‌هایِ آنها ذیل هر غزل در جدولی مرتب و مشخص آورده شده است و کار حافظپژوهان را آسان کرده است. نکته جالب توجه این تصحیح، ترجمه‌های منظوم دکتر محمدرضا شفیعی کدکنی از ابیات عربی غزلهای حافظ است که در آخر کتاب آورده شده است. این کتاب توسط نشر کارنامه در دسترس مخاطبان قرار گرفته است.
4. تصحیح سلیمِ نیساری: یکی از مهمترین و علمی‌ترین تصحیح‌ها از شعر حافظ متعلق به دکتر سلیم نیساری – از حافظپژوهان برتر معاصر- است ویراست دوم و نهایی این تصحیح در سال 1387 توسط نشر سخن منتشر شد. در این تصحیح که در آن 474 غزل از حافظ دارای اصالت شمرده میشود به مانند بیشتر تصحیحهای علمی- انتقادی اختلاف نسخ ذکر شده است. نیساری برای این تصحیح از 45 نسخه خطی بهره برده است
5. تصحیح انجوی شیرازی: سیدابوالقاسم انجوی شیرازی ادیب معاصر و یکی از مهمترین پژوهشگران فرهنگ عامیانه یا فولکلور در سال 1345 برای اولین بار به انتشار تصحیحی از دیوان حافظ مبادرت کرد و در سالهای بعد با برگزاری جلسات هم‌اندیشی با دوستان پژوهشگر خود، که به اصحاب سه شنبه معروف شدند، به ویرایش و تکمیل تصحیح خود پرداخت، آخرین ویرایش این دیوان که دربردارنده 510 غزل است در سال 1383، سالها پس از فوت انجوی شیرازی به همت مهدی پرهام –از اصحاب سه شنبه- منتشر شد. برتری این تصحیح علاوه بر پانوشتهای مهم وکاربردی که دارد به سبب نوع نگاه مرحوم انجوی شیرازی‌ست. انجوی که همشهری حافظ به شمار می‌رود قصد داشت با به کارگیری دانش و تسلط خود بر فرهنگ عامه خصوصا فرهنگ مردم شیراز بیش از دیگران به ذهن و زبان خواجه شیراز نزدیک شود. به همین خاطر است که در بین تصحیح‌هایی که در این یادداشت معرفی میشود تصحیح انجوی ذوقی‌ترین تصحیح به شمار می‌رود و می‌تواند در کنار یکی از کتابهای بالا بسیار راهگشا باشد.
در انتهای این بخش بیتی از حافظ با هر پنج تصحیح آورده میشود تا تفاوت آنها بیش از پیش نمایان شود:
مرا که نیست ره و رسم لقمه پرهیزی
چرا مل��مت رند شرابخواره کنم
غنی-قزوینی
.
مرا که زر تُمغاست ساز و برگ معاش
چرا مذمت رند شرابخواره کنم
خانلری
مرا که نیست ره و رسم لقمه پرهیزی
چرا ملامت رند شرابخواره کنم
سایه
مرا که نیست ره و رسم لقمه پرهیزی
چرا مذمت رند شرابخواره کنم
نیساری
مرا که زر تُمغاست ساز و برگ معاش
چرا ملامت رند شرابخواره کنم
انجوی شیرازی
شعر حافظ از سویی به سبب هنرنماییها و نکته سنجیهای ظریفانه ای که خواجه شیراز در سرایش شعر داشته است و از دیگر سو به سبب غنای منظومه فکری وی، یکی از پیچیده ترین و رمزآلودترین شعرهایِ شاعرانِ فارسی زبان است، درست است که شعر او از دیرباز مورد توجه عامه مردم بوده است و هرکسی از هرطبقه و هرقشری به فراخور حال خود با شعرش انس و الفت گرفته است ولی نباید فراموش کنیم که ظرافتهای ادبی و مفاهیم عمیق تعبیه شده در شعر او را هرکس با هر سطح دانشی دریافت نمیکند، به عبارتی، عامه شعر حافظ را میخوانند و خواص شعر او را میفهمند. حال سوال پیش می آید که چطور میشود مخاطب جدی شعر حافظ بود و تنها مواجهه ما با شعر او تفأل زدن بر دیوان او نباشد؟ برای رسیدن به این هدف علاوه بر انس بیش از پیش با دیوان حافظ و دیگر بزرگان هم¬دوره او خصوصا دیوان سعدی، کمک گرفتن از تفسیرها و شرحهایی که بر غزلیات او نوشته شده است، بسیار راه گشاست. به جرات میتوان گفت که در مورد شعر هیچ شاعر فارسی زبانی به اندازه شعر حافظ پژوهش، تفسیر، نقد و شرح صورت نگرفته است و به دلیل خصلت آینه گی شعر حافظ افراد مختلفی از طبقه های مختلف و با سلایق گوناگون به تفسیر شعر او مبادرت کرده اند به عنوان مثال علامه طباطبایی شعر حافظ را تماما با دیدی فلسفی عرفانی بررسی میکند و از سویی دیگر احمد شاملو او را تنها یک منتقد و مصلح اجتماعی میداند. ما در ادامه تنها به معرفی سه کتاب که بیش از پیش به فهم ما از شعر حافظ در حوزه صورت و معنا کمک میکند بسنده میکنیم.
1. حافظنامه: استاد بهاءالدین خرمشاهی – ادیب، حافظپژوه و قرآنپژوه پرآوازه- یکی از مهمترین و پرکارترین حافظپژوهان معاصر هستند که از ایشان تالیفات بسیار زیادی در مورد شعر حافظ منتشر شده است. که در این بین میتوان به کتابهایِ «حافظنامه» ، «ذهن و زبان حافظ» (مجموعه مقالات) و «دانشنامه حافظ و حافظپژوهی» اشاره کرد. به اعتقاد بسیاری از کارشناسان و ادب دوستان حافظ-نامه نه تنها مهمترین اثر خرمشاهی در این زمینه، بلکه یکی از مهمترین و کاربردیترین شروح شعر حافظ است. خرمشاهی در این اثر با مبنا قرار دادن 250 غزل از تصحیح غنی- قزوینیِ دیوان حافظ به شرح مشکلات و پیچیدگیها، تفسیر نمادها و در کل ترسیم بوطیقای شعر حافظ پرداخته است. یک از بهترین قسمتهای کتاب مقدمه مفصل و در عین حال خواندنی کتاب است که بیشتر به تاثیرپذیری حافظ از گذشتگان می پردازد و خرمشاهی برای هرکدام مصداق و نمونه آورده است. به همین سبب است که اگر کسی شعر حافظ را خوب بفهمد شعر یک دوره ادبی (سبک عراقی) را بهتر متوجه میشود و با ظرایف آن آشنا میگردد که این امر با خواندن کتاب «حافظنامه» تا حدود بسیار خوبی حاصل میشود، «حافظنامه» هم اکنون توسط انتشارات علمی فرهنگی چاپ و عرضه میگردد. در آخر گفتنیست که در سالهای اخیر شرح مهم دیگری بر شعرهای حافظ نوشته شده است که اشاره به آن خالی از لطف نیست دکتر سعید حمیدیان در «شرح شوق» به شرح تمام غزلیات حافظ مبادرت ورزیده¬اند که البته حجم بالای آن (4400 صفحه در پنج جلد) چندان مورد کاربرد مخاطب عادی شعر حافظ نیست.
2. مکتب حافظ: استاد بهاءالدین خرمشاهی در تقدیم¬نامچه کتابِ مهم «ذهن و زبان حافظ» چنین می-نویسند: «اهدا به پیشگاه بزرگمرد عرصه فرهنگ، استاد دکتر منوچهر مرتضوی، بنیانگذار شیوه حافظشناسی نوین و راستین» و به راستی که این سخن تنها در مورد دکتر مرتضوی مصداق دارد. دکتر سیدمنوچهر مرتضوی از شاگردان بدیع الزمان فروزانفر از نسل دوم اساتید زبان و ادبیات فارسی بودند که بیشترِ همت خود را بر پژوهش در رابطه با شعر حافظ و اوضاع و احوال زمانه او صرف کردند که حاصل آن دو کتاب بسیار مهمِ «مکتبِ حافظ» (مقدمه بر حافظشناسی) و «مسائل عصر ایلخانان» است. کتاب «مکتبِ حافظ» که یکی از اولین کتابهای جدی در زمینه حافظشناسی است اول بار در سال 1344 منتشر شد و پس از ویرایش و افزوده های بسیار، نسخه نهایی آن در سال 1388 (یک سال پیش از فوت استاد) در دو مجلد و در 900 صفحه توسط انتشارات توس منتشر شده است. «مکتبِ حافظ» برخلاف بیشتر کتابهایی که در مورد حافظ نوشته شده است به جای شرح و تفسیر بیت به بیت اشعار به ترسیم فضای زمانه حافظ از نظر سیاسی اجتماعی و مشربهای فکری رایج می پردازد و همین امر سبب شده است که «مکتبِ حافظ» در میان کتابهای حوزه حافظشناسی کتاب متمایز و حائز اهمیتی باشد. خواندن این کتاب پس از خواندن کتاب «حافظنامه» توصیه میشود و خواندن آن پیش از «حافظنامه» نه تنها به فهم شعر حافظ کمک نمیکند بلکه باعث سرخوردگی مخاطب ناآشنا با مباحاث میشود.
3. آئینه جام: آخرین کتابی که در این بخش معرفی میشود «آئینه جام» با عنوان ضمنی: شرح مشکلات دیوان حافظ نوشته مرحوم دکتر عباس زریاب خویی ادیب و از اساتید طراز اول تاریخ و فلسفه معاصر است. دکتر خویی در «آئینه جام» پس از مقدمه ای نسبتا مفصل به شرحِ مختصر و مفید 112 دشواری معنایی و لغوی شعر حافظ میپردازد و زوایای تاریکی از دیوان حافظ را برای مخاطبان روشن میسازد و از این رو «آئینه جام» کتاب بسیار خواندنی ست و در 414 صفحه توسط انتشارات علمی منتشر شده است. یک کتاب دیگر نیز با عنوان ضمنی شرح دشواریهای ابیاتِ حافظ وجود دارد و آن هم کتاب «حافظِ جاوید» مرحوم هاشم جاوید است، مرحوم جاوید نیز به شرح 121 دشواری شعر حافظ پرداخته اند ولی متاسفانه سالهاست که این کتاب در بازار کتاب موجود نیست.
در آخر شایسته است به دو کتاب مهم و تازه در حوزه حافظشناسی که در نمایشگاه امسال به بازار نشر آمد اشاره ای کنیم، تاره ترین اثر دکترمحمدرضا شفیعی کدکنی در رابطه با شعر حافظ است. «این کیمیای هستی» که پیش از این عنوان یکی از کتابهای کم حجم دکتر شفیعی در رابطه با شعر حافظ بود. امسال عنوان کتاب سه جلدی و 1400 صفحه ای وی است که به آخرین نظرات و درسگفتارهای این استاد بزرگ ادبیات در مورد شعر و اندیشه شعر حافظ اختصاص دارد، این کتاب توسط نشر سخن در اختیار اهالی فرهنگ و ادب قرار دارد. کتاب دیگر «دانشنامه حافظ و حافظپژوهی» است که به اهتمام استاد بهاءالدین خرمشاهی گردآوری و به قلم پژوهشگران مختلف نگاشته شده است و پس از سالها پژوهش در چهارجلد توسط نشر نخلستان پارسی در دسترس مخاطبان قرار گرفته است.
December 23, 2018
ديوان حافظ الشيرازي لسان الغيب و ترجمان الأسرار
إنه من استمد منه محفوظ أناشيده البهيجة الغامضة في الحرافيش
<3
February 29, 2016
درود بر «حافظِ» گرانقدر و یادش گرامی باد
دوستانِ ادب دوست و گرامی، « حافظ» بزرگوار، «مهرپرست» و «میترا گرایی»، با ذکاوت و هوشیار بود که همیشه خلائی در اندیشة انسان در خواندنِ غزلیاتش برجای می گذارد
عده ای نابخردانه حافظ را مسلمان و شافعی مذهب قلمداد میکنند، که این اشتباه است... عزیزانم، لقبِ « حافظ» هیچ ارتباطی به حافظِ قرآن بودن ندارد... اینها مغلطۀ کثیفِ عرب پرستان است... در زمانِ این مردِ بزرگ، هر صاحب هنر و خوش نَفَسی که مقامِ والایی در علم و هنر داشت را «حافظ» می نامیدند... حافظ به طور قطع «مهرپرست» بوده، ولی عقایدش را از ترسِ متولیان دینی و حکومتی به شدت پنهان می کرده است ولی عقاید مهرپرستی و میترا پرستی کاملاً در اشعارِ این مردِ خردمند، نمایان است
برای همین است که از گذشتۀ و زندگانیِ خصوصی وی هیچ نمی دانیم
همة اشعارِ «حافظ» معنای باطنی ندارد... ولی عناوین و معانیِ نوشته هایِ حافظ به قدری قوی و پر رمز و راز است که انسان را متوقف میکند
دوستانِ خوبم، برخی از ابیاتی که بارِ مفهومی و معناییِ بالایی دارد را به انتخاب، در زیر برایتان مینویسم
------------------------------------------------------------------------------
مرغِ زیرک به درِ خانقه اکنون نپرد
که نهاده است به هر مجلسِ وعظی، دامی
------------------------------------------------------------------------------
فقیهِ مدرسه دی مست بود و فتوا داد
که می حرامی، ولی به زمالِ اوقاف است
------------------------------------------------------------------------------
حافظ، این خرقه بینداز، مگر جان ببری
کاتش از خرقۀ سالوس و کرامت برخواست
------------------------------------------------------------------------------
دور شو از برم ای واعظ و بیهوده مگوی
من نه آنم که دگر گوش به تزویر کنم
------------------------------------------------------------------------------
ترسـم کـه صرفـه‌ای نبرد روز بازخواست
نان حـلال شیخ، زِ آبِ حرامِ ما
------------------------------------------------------------------------------
نوبتِ زهد فروشانِ گران جان بگذشت
وقتِ رندی و طرب کردنِ رندان پیداست
------------------------------------------------------------------------------
در این خرقه هزار آلودگی است
خوشا وقتِ قبایِ می فروشان
------------------------------------------------------------------------------
باده نوشی که درو روی و ریایی نبود
بهتر از زهد فروشی که در آن روی و ریاست
------------------------------------------------------------------------------
مبوس جز لبِ ساقی و جامِ می، حافظ
که دستِ زهدفروشان خطاست بوسیدن
------------------------------------------------------------------------------
جلوه بر من مفروش ای ملک الحاج که تو
خانه می بینی و من « خانه خدا» میبینم
------------------------------------------------------------------------------
یا رب، آن زاهدِ خودبین که بجز عیب ندید
دودِ آهیش در آئینۀ ادراک انداز
------------------------------------------------------------------------------
به زیرِ دلقِ ملمّع کمندها دارند
دراز دستیِ این کوته آستینان بین
------------------------------------------------------------------------------
آلودگیِ خرقه، خرابیِّ جهان است
کو راهروی، اهلِ دلی، پاک سرشتی
------------------------------------------------------------------------------
امیدوارم این انتخاب ها را پسندیده باشید
پیروز باشید و ایرانی
دوستانِ ادب دوست و گرامی، « حافظ» بزرگوار، «مهرپرست» و «میترا گرایی»، با ذکاوت و هوشیار بود که همیشه خلائی در اندیشة انسان در خواندنِ غزلیاتش برجای می گذارد
عده ای نابخردانه حافظ را مسلمان و شافعی مذهب قلمداد میکنند، که این اشتباه است... عزیزانم، لقبِ « حافظ» هیچ ارتباطی به حافظِ قرآن بودن ندارد... اینها مغلطۀ کثیفِ عرب پرستان است... در زمانِ این مردِ بزرگ، هر صاحب هنر و خوش نَفَسی که مقامِ والایی در علم و هنر داشت را «حافظ» می نامیدند... حافظ به طور قطع «مهرپرست» بوده، ولی عقایدش را از ترسِ متولیان دینی و حکومتی به شدت پنهان می کرده است ولی عقاید مهرپرستی و میترا پرستی کاملاً در اشعارِ این مردِ خردمند، نمایان است
برای همین است که از گذشتۀ و زندگانیِ خصوصی وی هیچ نمی دانیم
همة اشعارِ «حافظ» معنای باطنی ندارد... ولی عناوین و معانیِ نوشته هایِ حافظ به قدری قوی و پر رمز و راز است که انسان را متوقف میکند
دوستانِ خوبم، برخی از ابیاتی که بارِ مفهومی و معناییِ بالایی دارد را به انتخاب، در زیر برایتان مینویسم
------------------------------------------------------------------------------
مرغِ زیرک به درِ خانقه اکنون نپرد
که نهاده است به هر مجلسِ وعظی، دامی
------------------------------------------------------------------------------
فقیهِ مدرسه دی مست بود و فتوا داد
که می حرامی، ولی به زمالِ اوقاف است
------------------------------------------------------------------------------
حافظ، این خرقه بینداز، مگر جان ببری
کاتش از خرقۀ سالوس و کرامت برخواست
------------------------------------------------------------------------------
دور شو از برم ای واعظ و بیهوده مگوی
من نه آنم که دگر گوش به تزویر کنم
------------------------------------------------------------------------------
ترسـم کـه صرفـه‌ای نبرد روز بازخواست
نان حـلال شیخ، زِ آبِ حرامِ ما
------------------------------------------------------------------------------
نوبتِ زهد فروشانِ گران جان بگذشت
وقتِ رندی و طرب کردنِ رندان پیداست
------------------------------------------------------------------------------
در این خرقه هزار آلودگی است
خوشا وقتِ قبایِ می فروشان
------------------------------------------------------------------------------
باده نوشی که درو روی و ریایی نبود
بهتر از زهد فروشی که در آن روی و ریاست
------------------------------------------------------------------------------
مبوس جز لبِ ساقی و جامِ می، حافظ
که دستِ زهدفروشان خطاست بوسیدن
------------------------------------------------------------------------------
جلوه بر من مفروش ای ملک الحاج که تو
خانه می بینی و من « خانه خدا» میبینم
------------------------------------------------------------------------------
یا رب، آن زاهدِ خودبین که بجز عیب ندید
دودِ آهیش در آئینۀ ادراک انداز
------------------------------------------------------------------------------
به زیرِ دلقِ ملمّع کمندها دارند
دراز دستیِ این کوته آستینان بین
------------------------------------------------------------------------------
آلودگیِ خرقه، خرابیِّ جهان است
کو راهروی، اهلِ دلی، پاک سرشتی
------------------------------------------------------------------------------
امیدوارم این انتخاب ها را پسندیده باشید
پیروز باشید و ایرانی
May 15, 2022
بسم الله...
کتاب بالینی بابا!ا
سال 86 برای تولد 49 سالگی بابا خریدم؛ یک نسخۀ نه چندان معتبر از حافظ داشت که آنقدر خوانده بود و آنقدر من برده بودم مدرسه و آورده بودم، ورق ورق شده بود و با همان حال هم، بابا دست از سرش بر نمی داشت!
این بود که این نسخۀ حافظ را که در چاپش هیچ تصویر و طراحی صفحۀ خاصی ندارد -به جز سفیدخوانی- و جناب ابتهاج با سال ها سابقه در تحقیق و پژوهش در حوزه شعر و حضرت حافظ، گردآوری کرده است را برای بابا خریدم و خب مثل همیشه قبل از هدیه دادن، خودم خواندمش و بعد به بابا دادم و گفتن ندارد که خیلی خوشحال شد.
من این طراحی ساده کتاب و انتخاب یک خط کامپیوتری ساده را به نسبت دیگر حافظ های موجود در بازار، خیلی پسندیدم و این تفکر که حافظ احتیاجی به هیچ حاشیه و آرایه ای ندارد و شعرش "بما هو شعر حافظ" برای جذابیت کافیست!
حالا این نسخه هم ورق ورق شده و باید نسخۀ دیگری برای بابا بخرم.
31/2/00
کتاب بالینی بابا!ا
سال 86 برای تولد 49 سالگی بابا خریدم؛ یک نسخۀ نه چندان معتبر از حافظ داشت که آنقدر خوانده بود و آنقدر من برده بودم مدرسه و آورده بودم، ورق ورق شده بود و با همان حال هم، بابا دست از سرش بر نمی داشت!
این بود که این نسخۀ حافظ را که در چاپش هیچ تصویر و طراحی صفحۀ خاصی ندارد -به جز سفیدخوانی- و جناب ابتهاج با سال ها سابقه در تحقیق و پژوهش در حوزه شعر و حضرت حافظ، گردآوری کرده است را برای بابا خریدم و خب مثل همیشه قبل از هدیه دادن، خودم خواندمش و بعد به بابا دادم و گفتن ندارد که خیلی خوشحال شد.
من این طراحی ساده کتاب و انتخاب یک خط کامپیوتری ساده را به نسبت دیگر حافظ های موجود در بازار، خیلی پسندیدم و این تفکر که حافظ احتیاجی به هیچ حاشیه و آرایه ای ندارد و شعرش "بما هو شعر حافظ" برای جذابیت کافیست!
حالا این نسخه هم ورق ورق شده و باید نسخۀ دیگری برای بابا بخرم.
31/2/00
February 29, 2016
درود بر «حافظِ» گرانقدر و یادش گرامی باد
دوستانِ ادب دوست و گرامی، « حافظ» بزرگوار، «مهرپرست» و «میترا گرایی»، با ذکاوت و هوشیار بود که همیشه خلائی در اندیشة انسان در خواندنِ غزلیاتش برجای می گذارد
عده ای نابخردانه حافظ را مسلمان و شافعی مذهب قلمداد میکنند، که این اشتباه است... عزیزانم، لقبِ « حافظ» هیچ ارتباطی به حافظِ قرآن بودن ندارد... اینها مغلطۀ کثیفِ عرب پرستان است... در زمانِ این مردِ بزرگ، هر صاحب هنر و خوش نَفَسی که مقامِ والایی در علم و هنر داشت را «حافظ» می نامیدند... حافظ به طور قطع «مهرپرست» بوده، ولی عقایدش را از ترسِ متولیان دینی و حکومتی به شدت پنهان می کرده است ولی عقاید مهرپرستی و میترا پرستی کاملاً در اشعارِ این مردِ خردمند، نمایان است
برای همین است که از گذشتۀ و زندگانیِ خصوصی وی هیچ نمی دانیم
همة اشعارِ «حافظ» معنای باطنی ندارد... ولی عناوین و معانیِ نوشته هایِ حافظ به قدری قوی و پر رمز و راز است که انسان را متوقف میکند
دوستانِ خوبم، برخی از ابیاتی که بارِ مفهومی و معناییِ بالایی دارد را به انتخاب، در زیر برایتان مینویسم
------------------------------------------------------------------------------
مرغِ زیرک به درِ خانقه اکنون نپرد
که نهاده است به هر مجلسِ وعظی، دامی
------------------------------------------------------------------------------
فقیهِ مدرسه دی مست بود و فتوا داد
که می حرامی، ولی به زمالِ اوقاف است
------------------------------------------------------------------------------
حافظ، این خرقه بینداز، مگر جان ببری
کاتش از خرقۀ سالوس و کرامت برخواست
------------------------------------------------------------------------------
دور شو از برم ای واعظ و بیهوده مگوی
من نه آنم که دگر گوش به تزویر کنم
------------------------------------------------------------------------------
ترسـم کـه صرفـه‌ای نبرد روز بازخواست
نان حـلال شیخ، زِ آبِ حرامِ ما
------------------------------------------------------------------------------
نوبتِ زهد فروشانِ گران جان بگذشت
وقتِ رندی و طرب کردنِ رندان پیداست
------------------------------------------------------------------------------
در این خرقه هزار آلودگی است
خوشا وقتِ قبایِ می فروشان
------------------------------------------------------------------------------
باده نوشی که درو روی و ریایی نبود
بهتر از زهد فروشی که در آن روی و ریاست
------------------------------------------------------------------------------
مبوس جز لبِ ساقی و جامِ می، حافظ
که دستِ زهدفروشان خطاست بوسیدن
------------------------------------------------------------------------------
جلوه بر من مفروش ای ملک الحاج که تو
خانه می بینی و من « خانه خدا» میبینم
------------------------------------------------------------------------------
یا رب، آن زاهدِ خودبین که بجز عیب ندید
دودِ آهیش در آئینۀ ادراک انداز
------------------------------------------------------------------------------
به زیرِ دلقِ ملمّع کمندها دارند
دراز دستیِ این کوته آستینان بین
------------------------------------------------------------------------------
آلودگیِ خرقه، خرابیِّ جهان است
کو راهروی، اهلِ دلی، پاک سرشتی
------------------------------------------------------------------------------
امیدوارم این انتخاب ها را پسندیده باشید
پیروز باشید و ایرانی
دوستانِ ادب دوست و گرامی، « حافظ» بزرگوار، «مهرپرست» و «میترا گرایی»، با ذکاوت و هوشیار بود که همیشه خلائی در اندیشة انسان در خواندنِ غزلیاتش برجای می گذارد
عده ای نابخردانه حافظ را مسلمان و شافعی مذهب قلمداد میکنند، که این اشتباه است... عزیزانم، لقبِ « حافظ» هیچ ارتباطی به حافظِ قرآن بودن ندارد... اینها مغلطۀ کثیفِ عرب پرستان است... در زمانِ این مردِ بزرگ، هر صاحب هنر و خوش نَفَسی که مقامِ والایی در علم و هنر داشت را «حافظ» می نامیدند... حافظ به طور قطع «مهرپرست» بوده، ولی عقایدش را از ترسِ متولیان دینی و حکومتی به شدت پنهان می کرده است ولی عقاید مهرپرستی و میترا پرستی کاملاً در اشعارِ این مردِ خردمند، نمایان است
برای همین است که از گذشتۀ و زندگانیِ خصوصی وی هیچ نمی دانیم
همة اشعارِ «حافظ» معنای باطنی ندارد... ولی عناوین و معانیِ نوشته هایِ حافظ به قدری قوی و پر رمز و راز است که انسان را متوقف میکند
دوستانِ خوبم، برخی از ابیاتی که بارِ مفهومی و معناییِ بالایی دارد را به انتخاب، در زیر برایتان مینویسم
------------------------------------------------------------------------------
مرغِ زیرک به درِ خانقه اکنون نپرد
که نهاده است به هر مجلسِ وعظی، دامی
------------------------------------------------------------------------------
فقیهِ مدرسه دی مست بود و فتوا داد
که می حرامی، ولی به زمالِ اوقاف است
------------------------------------------------------------------------------
حافظ، این خرقه بینداز، مگر جان ببری
کاتش از خرقۀ سالوس و کرامت برخواست
------------------------------------------------------------------------------
دور شو از برم ای واعظ و بیهوده مگوی
من نه آنم که دگر گوش به تزویر کنم
------------------------------------------------------------------------------
ترسـم کـه صرفـه‌ای نبرد روز بازخواست
نان حـلال شیخ، زِ آبِ حرامِ ما
------------------------------------------------------------------------------
نوبتِ زهد فروشانِ گران جان بگذشت
وقتِ رندی و طرب کردنِ رندان پیداست
------------------------------------------------------------------------------
در این خرقه هزار آلودگی است
خوشا وقتِ قبایِ می فروشان
------------------------------------------------------------------------------
باده نوشی که درو روی و ریایی نبود
بهتر از زهد فروشی که در آن روی و ریاست
------------------------------------------------------------------------------
مبوس جز لبِ ساقی و جامِ می، حافظ
که دستِ زهدفروشان خطاست بوسیدن
------------------------------------------------------------------------------
جلوه بر من مفروش ای ملک الحاج که تو
خانه می بینی و من « خانه خدا» میبینم
------------------------------------------------------------------------------
یا رب، آن زاهدِ خودبین که بجز عیب ندید
دودِ آهیش در آئینۀ ادراک انداز
------------------------------------------------------------------------------
به زیرِ دلقِ ملمّع کمندها دارند
دراز دستیِ این کوته آستینان بین
------------------------------------------------------------------------------
آلودگیِ خرقه، خرابیِّ جهان است
کو راهروی، اهلِ دلی، پاک سرشتی
------------------------------------------------------------------------------
امیدوارم این انتخاب ها را پسندیده باشید
پیروز باشید و ایرانی
May 3, 2014
One of those books that, after you finish, you keep close by so that you can, at certain moments, reach out and read one of the poems. Because there are moments when, if you are attentive and still enough to listen, you will feel a need for some kind of contact with beauty, a yearning of sorts for something very much like love, that you maybe lost or still hope for. The wonder of Hafez poetry is that it answers this universal longing even as it awakens it. There are poems where the love is clearly directed to God and others where the love is very human, for the fragile tulip, for another human being, for the real friend or the real lover or the lost child. But there are many poems where you just don't know. When I first read Hafez many, many years ago in my youth, I could see in Hafez' poems this distinction between divine and human love more clearly. Now the lines are blurred. It's all one. Or as Hafez says: "Where shall I go, when from thy presence Thou art everywhere?" The lines and distinctions between this is of God and this is not are blurred. Hafez blurs them for you, confuses the mental constructs and distinctions and returns you to the truth of the emotion. Who who has lived a while has not felt the truth of this: "For all eternity the perfume of love comes not to him who has not swept with his cheek the dust from the tavern threshold." Every time I read Hafez I understand a little more about the role of poetry, the function of all art, of literature, of the poet. We need to make time in our lives to feel what these poems make us feel and there needs to be people who can do this. It is a terrible loss if this doesn't happen.
September 16, 2008
هميشه بهترينه. هيچ وقت كهنه نميشه...
تنها كتابي كه اينقدر خوندمش كه حاشيه صفحاتش تيره شده و مجبور شدم بدم صحافي‌اش كنن
تنها كتابي هست كه هرجايي كه برم با خودم مي‌برمش
توي همه‌ي مسافرات‌هام باهام هست
و اينقدر به حافظ مديونم و اينقدر لحظات خوبي رو باهاش گذروندم كه هميشه يكي از كساني هست كه حسابي دعاش مي‌كنم
به قول خواهرم اينقدر كه ما هميشه براي شادي روح حافظ فاتحه مي‌خونيم براي اموات خودمون نمي‌خونيم!
برام يه دوست خوبه
در حدي كه ناخودآگاه خيلي از شب‌ها موقع خواب ديوانش رو بغل مي‌كنم و مي‌خوابم يا اينكه حداقلش اينه كه حتماً بايد كنار بالشتم باشه كه برم چراغ رو خاموش كنم تا بخوابم
.........
تنها كتابي كه اينقدر خوندمش كه حاشيه صفحاتش تيره شده و مجبور شدم بدم صحافي‌اش كنن
تنها كتابي هست كه هرجايي كه برم با خودم مي‌برمش
توي همه‌ي مسافرات‌هام باهام هست
و اينقدر به حافظ مديونم و اينقدر لحظات خوبي رو باهاش گذروندم كه هميشه يكي از كساني هست كه حسابي دعاش مي‌كنم
به قول خواهرم اينقدر كه ما هميشه براي شادي روح حافظ فاتحه مي‌خونيم براي اموات خودمون نمي‌خونيم!
برام يه دوست خوبه
در حدي كه ناخودآگاه خيلي از شب‌ها موقع خواب ديوانش رو بغل مي‌كنم و مي‌خوابم يا اينكه حداقلش اينه كه حتماً بايد كنار بالشتم باشه كه برم چراغ رو خاموش كنم تا بخوابم
.........
July 14, 2021
پس از ملازمتِ عیش و عشقِ مه‌رویان
ز کارها که کنی شعر حافظ از بر کن
ز کارها که کنی شعر حافظ از بر کن
December 21, 2024
[Yalda 1403/2024]
شبی که ماه مراد از افق شود طالع
بود که پرتو نوری به بام ما افتد
🍉🍉🍉
[Yalda 1400/2021]
ای دل غمدیده حالت به شود دل بد مکن
وین سر شوریده باز آید به سامان غم مخور
شبی که ماه مراد از افق شود طالع
بود که پرتو نوری به بام ما افتد
🍉🍉🍉
[Yalda 1400/2021]
ای دل غمدیده حالت به شود دل بد مکن
وین سر شوریده باز آید به سامان غم مخور
April 27, 2015
اولين شعرى كه از حافظ خوندم و يادمه، يكى از دو بيتى هاى ملحقات ديوانش بود:
سال و فال و مال و حال و اصل و نسل و تخت و بخت
بادت اندر شهريارى، برقرار و بر دوام
سال نيكو، فال خرّم، مال وافر، حال خوش
اصل ثابت، نسل باقى، تخت عالى، بخت رام
هفت هشت سالم بود كه برادر محترم، اين رو بهم ياد داد كه حفظ كنم. بماند كه يك كلمه ش رو هم نميفهميدم و كلماتش رو پس و پيش ميگفتم.
فكر كنم برادرم خواسته بود بنا به عادت برادراى بزرگتر، با اين كار منو سر كار بذاره و به ريشم بخنده!!
سال و فال و مال و حال و اصل و نسل و تخت و بخت
بادت اندر شهريارى، برقرار و بر دوام
سال نيكو، فال خرّم، مال وافر، حال خوش
اصل ثابت، نسل باقى، تخت عالى، بخت رام
هفت هشت سالم بود كه برادر محترم، اين رو بهم ياد داد كه حفظ كنم. بماند كه يك كلمه ش رو هم نميفهميدم و كلماتش رو پس و پيش ميگفتم.
فكر كنم برادرم خواسته بود بنا به عادت برادراى بزرگتر، با اين كار منو سر كار بذاره و به ريشم بخنده!!
August 11, 2023
کتاب مقدس
April 21, 2019
حافظ اون شاعری نیست که موقع دلتنگی‌هام و شادی‌هام با اشعارش به من تسلی بده. و دلیلش رو هم به‌تازگی فهمیده‌م. چون حافظ اون جنون و دیوانگی‌ای که باید توی زندگیش داشته باشه رو نداشته. همیشه توی باغ و گلستان و میون عطر بهارنارنج بوده و مست از شراب شیراز. و شاید به همین دلایل بوده که مورد پسند گوته قرار گرفته. اونها اقلیم‌های مشابهی داشته‌ن.
من اشعارِ شاعرانِ کویر، شاعرانِ سودایی رو بیشتر می‌پسندم و با روحیه‌م سازگارتر می‌دونم.
من اشعارِ شاعرانِ کویر، شاعرانِ سودایی رو بیشتر می‌پسندم و با روحیه‌م سازگارتر می‌دونم.
December 3, 2022
قدر مجموعه‌‌‌ی گل مرغ سحر داند و بس
که نه هر کو ورقی خواند معانی دانست
فکر کنم خیلیا مثل من باشن که هیچوقت سمت این قسمت از کتابخونشون نمیرن، مثل حافظ و سعدی و مولوی و حتی کتابایی مثل قرآن! برای من اینطور بوده که تو ذهنم خیلی بزرگشون کردم جوری که نهایتا شب یلدایی یا نوروز بخوام بذارمشون سر سفره،
بدون این که هیچوقت محتواشو خونده باشم.
ولی امروز تمومش کردم.خیلی از خوندنش لذت بردم،البته که برام یه بخش هاییش هم خوشایند نبود و به نظرم هیچ ایرادی نداره که بخوایم به حافظ و سعدی و… نقد وارد کنیم! اونجایی ایراد داره که
نخونده ، تمجید کنیم.
توصیه میکنم خیلی یهویی یه سری به این دسته از کتاب ها بزنید و تو ذهنتون بزرگش نکنید و از خوندنش لذت ببرید.
که نه هر کو ورقی خواند معانی دانست
فکر کنم خیلیا مثل من باشن که هیچوقت سمت این قسمت از کتابخونشون نمیرن، مثل حافظ و سعدی و مولوی و حتی کتابایی مثل قرآن! برای من اینطور بوده که تو ذهنم خیلی بزرگشون کردم جوری که نهایتا شب یلدایی یا نوروز بخوام بذارمشون سر سفره،
بدون این که هیچوقت محتواشو خونده باشم.
ولی امروز تمومش کردم.خیلی از خوندنش لذت بردم،البته که برام یه بخش هاییش هم خوشایند نبود و به نظرم هیچ ایرادی نداره که بخوایم به حافظ و سعدی و… نقد وارد کنیم! اونجایی ایراد داره که
نخونده ، تمجید کنیم.
توصیه میکنم خیلی یهویی یه سری به این دسته از کتاب ها بزنید و تو ذهنتون بزرگش نکنید و از خوندنش لذت ببرید.
June 12, 2016
Hafiz, the secret of God's dread task
No man knoweth, in youth or prime
Or in wisest age; of whom would’st thou ask:
What has befallen the wheels of Time?
My review of The Nightingales are Drunk, one of the few good things to come out of the Penguin Little Black Classics: https://www.goodreads.com/review/show...
When I read that collection, I immediately knew I needed to read more of his collection, preferably by a different translator that could provide a more beautiful writing, and Gertrude Bell's collection provided that. To me, a poem must be able to stand, not only on its written form, but also incites people to recite. This collection made me want to stand and spew his poetry to anyone near me. I didn't do it, but I wanted to.
ARISE, oh Cup-bearer, rise! and bring
To lips that are thirsting the bowl they praise,
For it seemed that love was an easy thing,
But my feet have fallen on difficult ways.
I have prayed the wind o'er my heart to fling
The fragrance of musk in her hair that sleeps
In the night of her hair-yet no fragrance stays
The tears of my heart's blood my sad heart weeps.
This man really does have two extremes, one is of his devoutness and Sufism, and the other is just sex and wine, a lot of sex and wine. I loved it.
Hafiz, thy praise alone my comrades sing;
Hasten to us, thou that art sorrowing!
A robe of honour and a harnessed steed
I send to thee."
It is said almost every Iranian household has his collection, and that people memorize his verses and recite them as proverbs, and after reading this, I see why.
THE rose is not fair without the beloved's face,
Nor merry the Spring without the sweet laughter of wine;
The path through the fields, and winds from a flower strewn place,
Without her bright check, which glows like a tulip fine,
Nor winds softly blowing, fields deep in corn, are fair.
And lips like to sugar, grace like a flower that sways,
Are nought without kisses many and dalliance sweet;
If thousands of voices sang not the rose's praise,
The joy of the cypress her opening bud to greet,
Nor dancing of boughs nor blossoming rose were fair.
Though limned by most skilful fingers, no pictures please
Unless the beloved's image is drawn therein;
The garden and flowers, and hair flowing loose on the breeze,
Unless to my Lady's side I may strive and win,
Nor garden, nor flowers, nor loose flying curls are fair.
Hast seen at a marriage-feast, when the mirth runs high,
The revellers scatter gold with a careless hand?
The gold of thy heart, oh Hafiz, despised doth lie,
Not worthy thy love to be cast by a drunken band
At the feet of her who is fairer than all that's fair.
No man knoweth, in youth or prime
Or in wisest age; of whom would’st thou ask:
What has befallen the wheels of Time?
My review of The Nightingales are Drunk, one of the few good things to come out of the Penguin Little Black Classics: https://www.goodreads.com/review/show...
When I read that collection, I immediately knew I needed to read more of his collection, preferably by a different translator that could provide a more beautiful writing, and Gertrude Bell's collection provided that. To me, a poem must be able to stand, not only on its written form, but also incites people to recite. This collection made me want to stand and spew his poetry to anyone near me. I didn't do it, but I wanted to.
ARISE, oh Cup-bearer, rise! and bring
To lips that are thirsting the bowl they praise,
For it seemed that love was an easy thing,
But my feet have fallen on difficult ways.
I have prayed the wind o'er my heart to fling
The fragrance of musk in her hair that sleeps
In the night of her hair-yet no fragrance stays
The tears of my heart's blood my sad heart weeps.
This man really does have two extremes, one is of his devoutness and Sufism, and the other is just sex and wine, a lot of sex and wine. I loved it.
Hafiz, thy praise alone my comrades sing;
Hasten to us, thou that art sorrowing!
A robe of honour and a harnessed steed
I send to thee."
It is said almost every Iranian household has his collection, and that people memorize his verses and recite them as proverbs, and after reading this, I see why.
THE rose is not fair without the beloved's face,
Nor merry the Spring without the sweet laughter of wine;
The path through the fields, and winds from a flower strewn place,
Without her bright check, which glows like a tulip fine,
Nor winds softly blowing, fields deep in corn, are fair.
And lips like to sugar, grace like a flower that sways,
Are nought without kisses many and dalliance sweet;
If thousands of voices sang not the rose's praise,
The joy of the cypress her opening bud to greet,
Nor dancing of boughs nor blossoming rose were fair.
Though limned by most skilful fingers, no pictures please
Unless the beloved's image is drawn therein;
The garden and flowers, and hair flowing loose on the breeze,
Unless to my Lady's side I may strive and win,
Nor garden, nor flowers, nor loose flying curls are fair.
Hast seen at a marriage-feast, when the mirth runs high,
The revellers scatter gold with a careless hand?
The gold of thy heart, oh Hafiz, despised doth lie,
Not worthy thy love to be cast by a drunken band
At the feet of her who is fairer than all that's fair.
July 10, 2020
ابیات حافظ,پر از خاطره اند..پر از یاد زمان هایی که از دست رفته,پر از ما هستند..پر از ورژن هایی از ما که امروز دیگر نیستند...کپیه هایی از ما که با فراغ بال این اشعار را میخواندند بدون انکه نگران معنا و فحوای ان باشند..نسخه هایی از ما که شاید از سر اسودگی چنان می نمایاندند که پرواز می کنند..در روز های گرم تابستان..در نیمروز روشن..وقتی که گرم و زنده و سرشار از زندگی بودیم..
شاید روزی بعد ها دوباره بازگشتم..
شاید روزی بعد ها دوباره بازگشتم..
August 28, 2007
با تو حرف میزنه و گاهی وقتا افکارتو هم میخونه
و با بیتی جوابتو میده.
April 15, 2023
من هیچوقت به طور جدی اهل خوندن شعر نبودم، نه اینکه با غزل حافظ و سعدی کیفور نشم ولی کتاب بالینی یا همدم من هیچوقت کتاب شعر نبوده، اما این چند ماه اخیر که زندگی داره به من هم مثل خیلیای دیگه بیشتر از قبل سخت میگیره، شاید یکی از بهترین کارهایی که واسه تغییر اوضاع کردم این بود که دیوان حافظی رو که تو کتابخونه داشتم، برداشتم و روی میزم گذاشتم. از اون به بعد هر دفعه که میخوام خودخوری کنم یا تو وادی ‹کاش›ها و ‹چرا›ها غرق بشم، یه غزل از حافظ میخونم و از اینکه تو این جنگ نابرابر با افکار و احساساتم، تنها نیستم، حالم یه خورده بهتر میشه.
بر سرِ آنم که گر ز دست برآید
دست به کاری زنم که غصه سر آید
خلوتِ دل نیست جایِ صحبت اَضداد
دیو چو بیرون رود، فرشته درآید
صحبت حُکّام ظلمتِ شبِ یلداست
نور ز خورشید جوی بو که برآید
بر درِ اربابِ بی‌مروّتِ دنیا
چند نشینی که خواجه کی به درآید
تَرکِ گدایی مکن که گنج بیابی
از نظرِ رهرُوی که در گذر آید
صالح و طالِح مَتاعِ خویش نمودند
تا که قبول افتد و که در نظر آید
بلبلِ عاشق، تو عمر خواه که آخِر
باغ شود سبز و شاخِ گُل به بر آید
غفلتِ حافظ در این سراچه عجب نیست
هر که به میخانه رفت بی‌خبر آید
بر سرِ آنم که گر ز دست برآید
دست به کاری زنم که غصه سر آید
خلوتِ دل نیست جایِ صحبت اَضداد
دیو چو بیرون رود، فرشته درآید
صحبت حُکّام ظلمتِ شبِ یلداست
نور ز خورشید جوی بو که برآید
بر درِ اربابِ بی‌مروّتِ دنیا
چند نشینی که خواجه کی به درآید
تَرکِ گدایی مکن که گنج بیابی
از نظرِ رهرُوی که در گذر آید
صالح و طالِح مَتاعِ خویش نمودند
تا که قبول افتد و که در نظر آید
بلبلِ عاشق، تو عمر خواه که آخِر
باغ شود سبز و شاخِ گُل به بر آید
غفلتِ حافظ در این سراچه عجب نیست
هر که به میخانه رفت بی‌خبر آید
May 4, 2016
حافظ رو دوست دارم. بعد از خوندن کتاب حافظ اثر "بهاءالدین خرمشاهی" سراغ دیوان رفتم, از شب یلدا بود که کتاب رو آغاز کردم.
راستش عادت ندارم دیوان ها رو صفحه به صفحه و پشت سرهم بخوانم، هر وقت دلتنگ خواجه شیرازی می شدم، کتاب رو باز می کردم و چند غزل می خواندم. میتونم بگم بیشتر شعرهای کتاب رو خوندم و اگر در حدی که زبان فارسی بلدم سخنان حافظ شیرازی رو درست فهمیده باشم، از نظر بنده این کتاب یه شاهکارست. و باز خواهم خواندش
و قبلا ریویویی نوشته بودم به نام 'من و حافظ شیرازی'. اگه دوست دارین بیشتر درمورد رفاقت من و خواجه حافظ بدونین، اینو بخونین:
https://www.goodreads.com/review/show...
کوچیکتون،
ژیار شیرازی
:)))
راستش عادت ندارم دیوان ها رو صفحه به صفحه و پشت سرهم بخوانم، هر وقت دلتنگ خواجه شیرازی می شدم، کتاب رو باز می کردم و چند غزل می خواندم. میتونم بگم بیشتر شعرهای کتاب رو خوندم و اگر در حدی که زبان فارسی بلدم سخنان حافظ شیرازی رو درست فهمیده باشم، از نظر بنده این کتاب یه شاهکارست. و باز خواهم خواندش
و قبلا ریویویی نوشته بودم به نام 'من و حافظ شیرازی'. اگه دوست دارین بیشتر درمورد رفاقت من و خواجه حافظ بدونین، اینو بخونین:
https://www.goodreads.com/review/show...
کوچیکتون،
ژیار شیرازی
:)))
January 2, 2015
بسیار علاقمندم بدونم کی جرات کرده رای کمتر از پنج داده به خواجه ی شیراز!!!
August 3, 2021
کاروان رفت و تو در خواب و بیابان در پیش
کی روی ره ز که پرسی چه کنی چون باشی
کی روی ره ز که پرسی چه کنی چون باشی
August 29, 2021
« ز کنج صومعه حافظ مجوی گوهر عشق
قدم برون نه اگر میل جست و جو داری »
اولین باری بود که غزل های دیوان رو از اول تا اخر خوندم :))
چقدر لذت بخش بود ….
قدم برون نه اگر میل جست و جو داری »
اولین باری بود که غزل های دیوان رو از اول تا اخر خوندم :))
چقدر لذت بخش بود ….
November 14, 2015
ثنا خوان توام تا زنده ام اما یقین دارم
که حق چون تو استادی نخواهد شد ادا حافظ
که حق چون تو استادی نخواهد شد ادا حافظ
October 26, 2019
بنمای رخ که خلقی واله شوند و حیران
بگشای لب که فریاد از مرد و زن برآید
اگر حضرت حافظ شیرازی به غیر از این بیت هیچ شعری نسروده بود.....؟
بگشای لب که فریاد از مرد و زن برآید
اگر حضرت حافظ شیرازی به غیر از این بیت هیچ شعری نسروده بود.....؟
Read
February 8, 2013ما را به رندی، افسانه کردند
پیـران جـاهـل، شیخان گمـراه
پیـران جـاهـل، شیخان گمـراه
October 25, 2016
..همه جهان بگرفتی به شعر خوش حافظ
September 19, 2021
بالاخره بعد از چندسال نمام شد :)
در مورد غزلیات حافظ واقعا چی میتونم بگم!!؟
فقط می توانم بگم واقعا لذت بردم
در مورد غزلیات حافظ واقعا چی میتونم بگم!!؟
فقط می توانم بگم واقعا لذت بردم
February 11, 2020
Khwāja Šams ud-Dīn Muhammad Hāfez-e Šīrāzī, an Iranian mystic and poet, sometimes credited as "Hafiz" or "Hafiz of Shiraz, was born sometime between the years 1310 and 1337 in Shiraz, Iran. The history of the translation of Hafiz has been a complicated one, and few English translations have been truly successful, in large part due to the fact that the figurative gesture for which he is most famous is ambiguity, and therefore interpreting of him correctly requires intuitive perception. Most recently, 'The Gift: Poems by Hafez the Great Sufi Master' a collection of poems by Daniel Ladinsky, published in 1999, has been both commercially successful and a source of controversy
بازنویسی یا آن طور که برخی نوشته اند "تصحیح" دیوان شعرای متقدم، از جمله حافظ ، بسیار معمول بوده است. در میان روایت های متعددی که از دیوان حافظ منتشر شده، روایت سایه (ابتهاج) یکی از بهترین هاست
در مورد شعر، در یادداشتی در وبلاگ گودریدز نوشته ام که صاحب نظر نیستم و تنها یک مصرف کننده بوده ام؛
http://www.goodreads.com/author_blog_...
بازنویسی یا آن طور که برخی نوشته اند "تصحیح" دیوان شعرای متقدم، از جمله حافظ ، بسیار معمول بوده است. در میان روایت های متعددی که از دیوان حافظ منتشر شده، روایت سایه (ابتهاج) یکی از بهترین هاست
در مورد شعر، در یادداشتی در وبلاگ گودریدز نوشته ام که صاحب نظر نیستم و تنها یک مصرف کننده بوده ام؛
http://www.goodreads.com/author_blog_...
July 22, 2007
غيرتم كشت كه محبوب جهاني ليكن روز و شب عربده با خلق خدا نتوان كرد
Displaying 1 - 30 of 345 reviews