Tiếng người trong văn

by Nguyễn Xuân Khánh

Cuốn sách này có thể xem là một tiểu hồi ký của cố nhà văn Nguyễn Xuân Khánh, tác giả của những tác phẩm nổi tiếng vào bậc nhất của văn học hiện đại Việt Nam như bộ ba đồ sộ Hồ Quý Ly, Mẫu Thượng ngàn, Đội gạo lên chùa; tiểu thuyết Miền hoang tưởng, Chuyện ngõ nghèo. Trong sách ẩn chứa những gì mà lúc sinh thời, từ chục năm trở lại đây, nhà văn đã chỉ cười hiền im lặng trước lời gặng in từ nhà xuất bản thân thuộc?
Ở Tiếng người trong văn, những câu chuyện được kể không còn chỉ là chuyện của những người thân, người bạn văn mà còn là câu chuyện cuộc đời của chính tác giả. Ấy là chuyện thời thơ ấu, ký ức về người mẹ thân yêu và những người thân thiết có ảnh hưởng rất lớn tới đời văn của tác giả. Ấy là kỉ niệm với những đồng nghiệp tên tuổi như Tô Hoài, Vũ Bằng, Trần Dần, Lê Bầu, Dương Tường, Châu Diên... mà giờ đây phần lớn họ đã là người thiên cổ. Những câu chuyện lần đầu được kể, như chuyện cuốn sách đầu tiên (tiểu thuyết Rạng đông) đã bị thất lạc, khó có thể là cuốn “độc đáo” nhưng kỉ niệm về nó “tươi roi rói”, chuyện cuốn Làng nghèo viết ở Trại sáng tác Thanh Liệt cũng chỉ “trung bình thôi”, giờ không nên in. Và nhất là “chuyến phiêu lưu” li kỳ của bản thảo Trư cuồng, mà sau này có người cho rằng để xuất bản được cũng thật là một kỳ tích... Qua những lát cắt đó, với quãng thời gian từ lúc tác giả Nguyễn Xuân Khánh chỉ mới là thiếu niên vô tư và nhiệt huyết, yêu thi ca và cách mạng, đến lúc thành lão nhà văn ở đầu thế ký 21, người đọc sẽ nhận ra chuyện riêng mà cũng là chuyện chung của cả đất nước trong một thời đoạn lịch sử trải từ chiến tranh vắt qua Đổi mới. Những éo le thời cuộc, những gian khổ nghề cầm bút, những trăn trở làm người và xây đời… của một trí thức đích thực, của một nhà văn lớn được chia sẻ giản dị, gọi đúng tên trong cuốn sách này. Một con người, cả đời mang “tấm lòng trong” và trí tuệ sáng, làm ngời lên “Tiếng người trong văn”.
Đời văn Nguyễn Xuân Khánh không hề đơn giản, nên để ông tự nói lên được những điều sâu kín đó không phải dễ dàng. Đến tận bây giờ, sau khi khởi bút trên dưới chục năm, từ những bài viết lẻ cấu trúc lại, cuốn sách này mới có cơ hội ra mắt bạn đọc. Những điều “nhạy cảm” được kể lại chân thực nhất, với giọng kể của một người văn đã trải hơn nửa thế kỷ say mê viết lách, phải trả giá bằng máu và nước mắt của mình cho tác phẩm.
Nhà xuất bản Phụ nữ Việt Nam trân trọng giới thiệu cuốn sách này tới bạn đọc, với lòng tri ân sâu nặng cố nhà văn đã tin tưởng giao phó tác phẩm của mình thủy chung với một nhà xuất bản duy nhất. Các tác phẩm lớn của Nguyễn Xuân Khánh đã đồng hành cùng Nhà xuất bản trong mấy chục năm qua, với bao vinh quang cay đắng. Đến nay, bộ ba tiểu thuyết đồ sộ của ông vẫn đều đặn tái bản, được bạn đọc yêu thích và trân trọng, khẳng định sức sống trường tồn của những tác phẩm văn chương đích thực, sự đồng vọng nhiều thế hệ với các trước tác đó, trong bước đường gìn giữ và tôn tạo những giá trị nhân văn vĩ đại. "Tiếng người trong văn" có thể xem là cái nhìn ngoái lại lần cuối của cố nhà văn, và gửi một nụ cười đôn hậu để ông thanh thản trở về cõi người hiền thênh thang mây trắng.

332 pages, Paperback

Published October 1, 2021

About the author

Tiểu Sử:

Nguyễn Xuân Khánh sinh năm 1933 tại làng Cổ Nhuế, Hà Nội. Ông đỗ tú tài Toán, học Đại học Y khoa Hà Nội cho đến hết năm 1952 thì ra vùng tự do tham gia bộ đội. Trong khoảng mười năm, ông ở một đơn vị pháo binh, rồi dạy văn hoá tại Trường Sĩ quan Lục quân trước khi chuyển về làm việc tại tạp chí Văn nghệ Quân đội. Từ 1966, ông là phóng viên báo Thiếu niên Tiền phong trước khi về hưu non vào năm 1973. Hiện ông sống ở Hà Nội.

Tác phẩm: Rừng sâu (tập truyện ngắn, Nxb. Văn học, H., 1962), Miền hoang tưởng (tiểu thuyết, Nxb. Đà Nẵng, 1990), Trư cuồng (tiểu thuyết, talawas, 2005), Hồ Quý Ly (tiểu thuyết, Nxb. Phụ nữ, Hà Nội, 2000, 2001, 2002, nối bản và tái bản 15 lần), Hai đứa trẻ và con chó Mèo xóm núi (Nxb Kim Đồng, Hà Nội, 2002), (Mưa quê, Nxb Kim Đồng, Hà Nội, 2003). Mẫu thượng ngàn (tiểu thuyết, Nxb. Phụ nữ, Hà Nội, 2006).

Sách biên khảo: George Sand – nhà văn của tình yêu (Nxb. Phụ nữ, Hà Nội, 1994)

Dịch thuật: Những quả vàng (tiểu thuyết của Nathalie Sarraute, Nxb. Phụ nữ, Hà Nội, 1996),
Chuông nguyện cầu cho kẻ đã khuất (tiểu thuyết của Taha Ben Jelloun, Trung tâm Văn hoá-Văn minh Pháp và nhà xuất bản Phụ nữ, Hà Nội, 1998),
Bảy ngày trên khinh khí cầu (Jules Verne, Nxb. Kim Đồng, Hà Nội, 1998),
Hoàng hậu Sicile (tiểu thuyết của Pamela Schoenewaldt, Nxb.Kim Đồng, Hà Nội, 1999),
Tâm lý học đám đông (tiểu luận của Gustave le Bon, Nxb. Tri thức, Hà Nội, 2006)

Reviews

[rita · Rating 5 out of 5]

Nếu không đánh giá 5 sao thì không còn nghĩa lí gì nữa. Một cuốn sách thực sự đã tạo rất nhiều suy ngẫm cho bản thân mình, một người học văn và trải nghiệm văn.
Bác Khánh có rất nhiều suy nghĩ về nghề và thân với các nhà thơ, nhà văn mình biết. Mình nhận ra các nhà thơ ấy cũng có những cái rất đời thường, rất giản dị đấy chứ! Họ không phải kiểu tách biệt với xã hội rồi viết thật xuất thần. Không. Đời sống của họ giản dị, thanh đạm, không xô bồ, bọ chen. Một Trần Dần cởi mở, chân thành, thông thái, một Dương Tường tốt tính, hiền lành, thích thơ con âm, một Lê Bầu hiền hậu...Có hai nhà thơ trong sách cùng quê với mình.
Mình rất thích cách viết của bác Khánh, thẳng thắn, nhẹ nhàng và không hoa mĩ cầu kì là mấy. Bác có những quan niệm văn chương rất hay, đặc biệt là ở hai tiểu luận cuối, có những cái nhìn sắc sảo mà mình cũng phải thấy và học tập.
Trước mình có nghe về Miền Hoang Tưởng, nhưng chưa trải nghiệm. Sau biết xuất xứ và đã phải đánh đổi, cực nhọc thế nào, cuốn sách ấy đã là cuốn sách qua những anh hùng văn chương ra sao, mình nghĩ mình cần trải nghiệm ngay.
Lúc mới mua, bản thân là người đã học Văn khá sâu mình không nghĩ cuốn này mang lại ấn tượng mạnh mẽ đến thế. Bias bác Xuân Khánh ngay lập tức luôn. Khép trang cuối cùng mà vẫn mong thêm nhiều câu chuyện đời thường rất đỗi đáng yêu, dễ thương của bác và các nhà văn khác. Mình cũng muốn sống một đời văn như vậy.
10 điểm.

[Pristine.94 · Rating 4 out of 5]

Tính cho 3.75 thôi mà mấy chương cuối ấn tượng cực nên cho lên 4.25. Không hiểu sao tầm 100 trang đầu mình không thấy hợp lắm mà càng đọc về sau càng thấy cuốn. Mà ước gì tác giả viết nhiều hơn về mối quan hệ giữa văn chương và văn hoá, cội nguồn.
Ngoài ra mình còn thấy được sự tỉnh thức, lối sống ung dung của bác, thích và ngưỡng mộ bác nhiều.

[Minh Khue · Rating 5 out of 5]

“ Tiếng người trong văn “ mượn tên truyện ngắn “ Tiếng người “ của bạn văn Châu Diên (Phạm Toàn) là tiếng lòng của nhà văn Nguyễn Xuân Khánh gửi gắm cho bạn bè, cho những người cầm bút, là cả những nỗi niềm riêng của tác giả về thời cuộc, nghề viết và lẽ sống.

“ Tiếng líu lo ấy mang chất người , nó ấm áp, nó gần gũi. Nghe tiếng ấy chẳng hiểu gì nhưng thực ra lại hiểu, bởi vì ta biết đó là giao cảm. Cái âm sắc của tiếng người đã nói với anh như vậy. Cái véo von giòn giã của tiếng người đã nói với anh như vậy. Chưa ai dậy cho anh điều đó, đến hôm nay anh mới hiểu hết cái ý nghĩa của tiếng người.... Vả lại đọc sách là như thế. Trong mình đã có sẵn một tiếng người. Cậu đã gảy cây đàn và làm thức dậy, đã gây cộng hưởng cái nốt đàn tiếng người vốn ngủ lịm trong tôi. Nghe tiếng của cậu , dây tơ tôi thức giấc.”