Chào anh chị em,

Khổng tử nói trong Luận Ngữ: “Ngô thập hữu ngũ nhi chí ư học; tam thập nhi lập; tứ thập nhi bất hoặc; ngũ thập nhi tri thiên mệnh; lục thập nhi nhĩ thuận; thất thập nhi tòng tâm sở dục, bất du củ”. Nghĩa là: Ta 15 tuổi mới có chí học hành. 30 tuổi thì đứng vững được, 40 tuổi chẳng nghi hoặc, 50 tuổi biết mệnh trời, 60 tuổi biết thuận hòa, 70 tuổi theo lòng mình muốn mà không vượt ra ngoài khuôn khổ đạo lý.

Mình không chắc Khổng tử có lý không, vì đó là 2500 năm trước. 40 tuổi thời đó nhiều người đã chết rồi, ngày nay đa số người sống lâu hơn, 70, 80, 90 là chuyện thường.

Tuy nhiên, thử suy ngẫm về lời cụ Khổng. 40 hết nghi ngờ. Well, điều đó có thể đúng. Nhưng hết nghi ngờ điều gì? Các bạn đã thấy ngay trước mắt – đại da số người 40 tuổi chẳng còn nghi ngờ rằng mình phải sống như mọi người – băng đảng, láu cá, tham nhũng, chụp giật, đấu đá… Đó là “Hiểu đời, bạn ơi!”.

50 biết mệnh Trời nghĩa là “Thằng nào khôn thì sống, ngu thì chết.”

60 tuổi biết thuận hòa nghĩa là thuận hòa với băng đảng của mình và những phong bì dưới gầm bàn.

70 tuổi thì phải nói là đã bệnh đủ để về với ông bà rồi, nếu không đang nghỉ ngơi trong tù.

Khổng tử chẳng nói gì về cái “khổ” của nhà Phật. Khổng tử thật sự chẳng biết gì về “khổ”. Đó là điểm yếu của Thầy.

Nếu bạn hiểu Phật pháp, bạn sẽ hiểu tuổi nào cũng khổ – làm người là sống với khổ nạn. Sinh lão bệnh tử, cầu bất đắc khổ (muốn mà không được), ái biệt ly khổ (yêu mà chia lìa), oán tằng hội khổ (ghét mà gặp nhau), ngủ uẩn là khổ (chính mình là khổ).

Trẻ em không khổ vì thường vô tư và vui chơi. Nhưng lớn lên từ từ thì bắt đầu biết khổ, và khổ cũng gia tăng theo tuổi đời.

Vậy thì làm thế nào để trưởng thành mà không khổ.

Mình muốn trả lời giản dị là “Hãy làm Bồ-tát tập sự trên Đường Bồ-tát thì sẽ hết khổ.” Nhưng mình e rằng nói thế thì nhiều bạn sẽ dội ra: “Trời ơi, tui làm sao thành Bồ-tát được. Tui là phàm phu tục tử, chuyên uống rượu và ăn tục nói phét mà!”

Yes, sir. Ít nhất là bạn thành thật với chinh mình và với thiên hạ. Đó là một khởi điểm tốt cho con đường Bồ-tát.

Nhưng mình có cách dễ hơn cho các bạn:

Các bạn làm gì thì cứ làm, chỉ cần thay đổi tư duy một chút xíu: Thay vì chỉ tập trung vào tôi, thì hãy nói: “Tôi lo cho tôi để tôi có thể lo cho mọi người.”

Bạn cứ tiếp tục lo cho bạn, nhưng mục đích tối hậu là để lo cho mọi người, dù bạn là thầy giáo, bác sĩ, kỹ sư, luật sư, người kinh doanh…

Khi ta tập trung vào yêu người và phục vụ người như thế, ta sẽ không còn stress, không còn đau khổ, dù thỉnh thoảng có thể bực mình chút đỉnh.

Trust me.

Với yêu thương,

Hoành

o0o

Dear brothers and sisters,

Confucius said in The Analects: “I was 15 years old when I had the will to study. At 30 years old, I was steadfast; at 40 years old, I had no doubts; at 50 years old, I knew the will of heaven; at 60 years old, I knew harmony; at 70 years old, I followed my heart’s desires without going beyond the bounds of morality.”

I am not sure if Confucius’s words are right, because that was 2,500 years ago. At 40 years old, many people were dead, nowadays most people live longer, 70, 80, 90 is common.

However, think about what Confucius said. At 40, there is no more doubt. Well, that may be true. But no more doubt about what? You have seen it right before your eyes – the vast majority of 40-year-olds no longer doubt that they have to live like everyone else – gangs, cunning, corruption, snatching, fighting… That is “Understanding life, my friend!”

At 50, knowing the will of Heaven means “whoever is smart will live, whoever is stupid will die.”

At 60, knowing how to get along means getting along with your gang and the envelopes under the table.

At 70, it must be said that you are sick enough to go back to your ancestors, if you are not resting in prison.

Confucius said nothing about the “suffering” of Buddhism. Confucius really did not know anything about “suffering”. That is the weakness of the Teacher.

If you understand Buddhism, you will understand that every age is suffering – being human is full of suffering. Suffering from birth, aging, sickness and death, suffering from not getting what you want, suffering from separatiom from loved ones, sufffering from meeting those you hate, and suffering from your self.

Children do not suffer because they are usually carefree and playful. But as they grow up, they begin to know suffering, and suffering increases with age.

So how can we grow up without suffering?

I want to answer simply, “Be a Bodhisattva apprentice on the Bodhisattva Path and you will be free from suffering.” But I’m afraid if I say that, many of you will say, “Oh my God, how can I become a Bodhisattva? I’m just a common man, drinking, eating vulgarly, and BSing!”

Yes, sir. At least you are honest with yourself and with others. That is a good starting point for the Bodhisattva Path.

But I have an easier way for you:

Whatever you do, just change your mindset a little bit: Instead of focusing on “me”, say: “I care about myself so that I can care about others.”

You can continue to care about yourself, but the ultimate goal is to care about others, whether you are a teacher, doctor, engineer, lawyer, businessman…

When we focus on loving and serving people like that, we will no longer be stressed, no longer suffer, even though sometimes we may be a little annoyed.

Trust me.

With compassion,

Hoành

o0o

© copyright 2025
Trần Đình Hoành
Permitted for non-commercial use
http://www.dotchuoinon.com