Câu trả lời là Curtis Yarvin. 

Tháng Năm và Sáu năm 2025, khi Trump đi qua 100 ngày đầu tiên của nhiệm kỳ 2 ở Nhà Trắng (Trump 2.0) thì một loạt báo trong đó có New Yorker lên bài về việc gây sửng sốt: tất tần tật những gì Trump thực hiện, hoặc cố gắng thực hiện, hoặc tuyên bố sẽ thực hiện đều khớp một cách kỳ lạ với một bản kế hoạch chi tiết (blueprint) do Curtis Yarvin vạch ra từ năm 2012 (từ trước cả nhiệm kỳ 1 của Trump). 

Trump muốn trục xuất hết dân Palestine khỏi Gaza rồi biến Gaza thành khu bất động sản nghỉ dưỡng cao cấp (riviera) 100% dựa vào ý tưởng của Yarvin. Thậm chí Yarvin còn nói rõ là Jared Kushner con rể Trump nên là nhà phát triển khu bất động sản đó.

Kế hoạch sa thải tất cả công chức (quan liêu) của các cơ quan Liên Bang và thay thế bằng những người trung thành như  Vance từng tuyên bố, hay như Doge của Musk nỗ lực thực hiện, là ý tưởng và kế hoạch của Yarvin. Thái độ phớt lờ các ngăn cản pháp lý chống lại việc thay máu hệ thống quan liêu này (các phán quyết “vi hiến” của toà án), cũng từ Yarvin mà ra. (Sa thải công chức, Yarvin gọi là Thịnh Nộ – Rage: Retire All Government Employees, tức là một cuộc tinh giản toàn diện nếu nói theo kiểu VN.)

Ý tưởng công phá toàn diện vào gốc rễ hệ thống báo chí chính thống và tiếp đó là lật đổ các định chế đại học lừng danh và các viện nghiên cứu khoa học hàng đầu của Hoa Kỳ, xoá bỏ hàng loạt các cơ quan chính phủ và dẹp bỏ tổ chức NGO mà Trump đang ồ ạt thực hiện…  cũng là ý tưởng do Yarvin khởi xướng và kiên trì thúc đẩy.

Curtis Yarvin lập bản kế hoạch này hoàn toàn một mình, rồi truyền bá, giác ngộ, kích động một tập hợp (lúc đó còn tương đối trẻ) các nhân vật cộm cán ở Bay Area và Silicon Valley biến nó thành hành động. Ba nhân vật quan trọng nhất trong cuộc phản cách mạng cực kỳ thành công này là Peter Thiel, Elon Musk, Marc Andreessen và JD. Vance. Ảnh của Yarvin trên New Yorker, phần caption ghi: “Yarvin muốn phá huỷ nền dân chủ. Trong số fan của ông này có Peter Thiel, Marc Andreessen, và J. D. Vance.”

Tỷ phú Andreessen, tác giả của bản tuyên ngôn mang phong cách phát xít Ý “Techno-Optimist Manifesto” là trợ lý không chính thức của Trump đương đại và là key person trong Doge của Musk.

J.D. Vance là nhân viên cũ của Peter Thiel, được Thiel cấp cho 15 triệu đô để chạy đua vào nghị viện và giờ đây là phó tổng thống Hoa Kỳ.

Cả Andreessen và Vance đều công khai nhắc đến Yarvin các tư tưởng của anh này. 

*

Ở Việt Nam, khoảng 10 năm trước giới trẻ sinh quãng giữa 199x bắt đầu nói đến chọn blue pill hay red pill. Chọn blue pill tức là chọn tiếp tục ở lại thế giới vô minh, giữ cho mình vô tri, nhưng hạnh phúc. Còn chọn red pill là chọn bước ra thực tại phũ phàng và nhiều đau đớn. Mặc dù nó có nguồn gốc từ một xen nổi tiếng trong The Matrix, nhưng Yarvin là người biến “lựa chọn red hay blue pill” thành một metaphor về thức tỉnh ý thức hệ – một ý thức hệ của Silicon Valley.

Ý thức hệ ấy là của những con người vốn sẵn phóng khoáng trong giới công nghệ – libertarian techies, theo đuổi chủ nghĩa phóng khoáng – liberalism. 

Lúc này, tức là khoảng 20 năm trước, chủ nghĩa phóng khoáng bắt đầu  bị cả tả hữu công kích. Bên tả cho rằng chủ nghĩa phóng khoáng quá chậm chạp để giải quyết các vấn đề nổi cộm (như biến đổi khí hậu) và cần những hành động cực đoan hơn (như bôi bẩn các tác phẩm hội hoạ). Bên hữu cho rằng phóng khoáng biến chính trị Mỹ thành tả khuynh và làm suy tàn nền kinh tế tư bản. 

Những người phóng khoáng như Thiel bắt đầu chuyển dịch dần sang hữu, rồi cực hữu, dưới ảnh hưởng của Yarvin. Họ trở thành một thứ subculture cực hữu mà ngay cả đám cánh hữu truyền thống lúc đầu cũng e ngại. Vậy nên những người dịch chuyển qua cực hữu phải giữ kín quan điểm, lập trường và các quan hệ của mình.

Đến Trump 1.0 thì họ bắt đầu mạnh dạn hơn, công khai hơn, cởi mở hơn. Đến Trump 2.0 thì họ gần như là lực lượng nổi dậy thành công, lề trái trở thành lề chính, cực hữu công nghệ trở thành ngọn cờ đầu của chính trị. Các nhà xuất bản cực hữu bắt đầu in trước tác của Curtis Yarvin. Tháng Giêng 2025, tờ báo tri thức cánh tả New York Time phải mời Curtis Yarvin lên kênh The Interview của họ để trả lời phỏng vấn.

[Btw, theo mình thì The Atlantic có lẽ còn tả hơn, dù còn xa mới tả như báo VN. Nhưng thi thoảng họ có những bài rất xuất sắc, đọc rất ấn tượng, dù mình không phải fan báo này, chỉ lâu lâu mới đọc.]

Sub-culture của Yarvin đã thành mainstream khuấy đảo chính trị Hoa Kỳ và làm rối não cả thế giới. Y như nhóm nhạc nhỏ Nivarna ở một thị trấn nhỏ xa xôi hẻo lánh của nước Mỹ, hát một thứ nhạc sub-genre và underground bất ngờ thành mainstream lan đi khắp toàn cầu.

*

Rất khó mô tả Curtis Yarvin một cách cụ thể, nếu nhìn từ Việt Nam. Đại khái anh này, sinh năm 1973, nếu nhìn từ VN là một cậu bé cấp hai thì tự học ở nhà, cấp ba thì học năng khiếu (chuyên) toán, vào đại học sớm, học một ngành thời thượng lúc đó là lập trình, đến PhD được một năm thì bỏ học đi mở công ty phần mềm, lướt sóng đúng lúc dotcom bùng nổ đợt đầu, có vài triệu đô (rất lớn thời đó) nên bỏ việc, đọc sách, nghiên cứu và viết blog. Trở thành một blogger hấp dẫn (thông minh, nhiều ý tưởng, dí dỏm, gắt, độc đoán, vận dụng lịch sử và triết học rất thô bạo để phục vụ chủ kiến và lý luận của mình) ở Bay Area (và ở bất cứ đâu trên thế giới) cũng trở nên nổi tiếng trong giới trẻ cấp tiến, có sức ảnh hưởng và có nhiều quan hệ cá nhân. 

Trong quá trình đó, bỗng một ngày Yarvin chọn được viên red pill cho chính mình, khi anh này đọc sách của một giáo sư kinh tế far right là Hans-Hermann Hopp. Hopp được coi là gateway để đến với tri thức cực hữu. Ảnh hưởng của Hopp lên Yarvin rất rõ nét khi có cùng tư tưởng chia nước các quốc gia thành các lãnh địa nhỏ (patchwork), vận hành như doanh nghiệp với một vị quốc chủ (sovereign ruler) giống như một CEO. Các lãnh địa này gọi là Sovereign Corporate, viết tắt là SovCorp. Cuốn sách mà Yarvin viết về sau này có tên Pathwork.

Blog của Yarvin ra đời năm 2008 (lúc đó Trump còn là đảng viên đảng Dân Chủ) lúc đầu được viết dưới bút danh Mencius Moldbug. Ngày nay khi không còn là cánh hữu lề trái phải ẩn giấu nữa, thậm chí còn nổi đình nổi đám như một nhà tư tưởng chủ lưu của cánh hữu, Yarvin gom các bài viết của mình thành các cuốn sách, xuất bản chính thức hoặc ebook, và đặt cùng các tiểu luận khác lên website Unqualified Reservations. Lời dẫn của website này chào mời bạn đọc đến để “cure your brain” bằng các red pill. Yarvin hướng dẫn bạn đọc đọc các cuốn sách nào, tiểu luận nào, để làm gì. Với các bạn đọc bận rộn, Yarvin có hẳn ba tiểu luận vắn để nhập môn, trong đó có tuyên ngôn “A formalist manifestor” để dẫn nhập vào dòng triết học Tân Phản động.

[Yarvin tin rằng cách mạng Anh, cách mạng Mỹ đã đi quá xa, anh quay về với phong trào phản động thế kỷ 17,18, chống lại nghị viện, ủng hộ quyền thiêng liêng của nhà vua, nên phong trào mới của Yarvin có tên Neo-reaction, Tân Phản-động.] 

Cũng năm 2008 này, Yarvin viết “An Open Letter to Open-Minded Progressives”, qua đó giới thiệu một lý thuyết phá bỏ toàn bộ những gì nước Mỹ đang có, là giới hàn lâm, trí thức, báo chí, vốn vô tình hoặc toa rập tạo nên một đồng thuận thiên tả phóng khoáng (left-liberal). Anh đòi reboot lại tất cả cấu trúc xã hội, xoá bỏ nền pháp quyền và giao quyền lực vào tay một CEO của nước Mỹ.

*

Xuất thân lập trình nên Yarvin hay dùng các thuật ngữ máy tính vào triết học và chính trị. Với anh, nền dân chủ là một bản beta thất bại. Chế độ dân chủ đại diện quá ngây thơ, để cho nhà nước tiến hoá thành một hệ thống kiểu đầu sỏ (oligarchy) rồi hệ thống đầu sỏ tha hoá (corrupt) thành một con quái vật kinh khủng được vận hành bởi một mạng lưới liên kết chặt chẽ giữa giới đại học, truyền thông dòng chính và quan chức chính phủ. Dân Mỹ tin vào hệ thống bầu cử và tính chính danh của nhà nước do họ bầu lên. Yarvin không tin và thúc đẩy những người khác không tin như vậy (như Trump phủ nhận kết quả đắc cử của Biden là kết quả phái sinh từ ảnh hưởng của Yarvin). Cả hai đảng phái đều bị Yarvin phủ nhận, cũng như Thiel gần đây thừa nhận ủng hộ Trump chỉ như một nhân tố có tính phá huỷ hệ thống, hay Vance công khai phản đối giới đại học “The Universities are the Enemy”. Bởi theo Yarvin ai nắm Nhà Trắng (mà anh gọi là Cathedral/Nhà thờ Chánh toà) sẽ là người nắm QUYỀN quyết định phải trái đúng sai.

Và cần phải lật đổ The Cathedral và tất cả hệ thống ngầm vận hành nó. Phải có ai đó đắc cử (Trump, Vance), phải giật sập báo chí dòng chính, phải đuổi hết công chức, phải giật sập đại học, phải phá huỷ truyền thông, phải làm mất tính chính danh của hệ thống bầu cử và đảng phái. 

Tức là Yarvin, Thiel, Musk, Andreessen… không quan tâm đến cải cách chính phủ, họ muốn một hệ thống mới. Hệ thống ấy đều có điểm chung với một hình mẫu hệ thống của Yarvin: Quân chủ Công Nghệ. Đây là điểm khác của nhóm này (cực hữu công nghệ) so với nhóm cánh hữu truyền thống (cố gắng duy trì small goverment và để thị trường vận hành phần còn lại).

Nhóm Yarvin và các tỷ phú công nghệ tin rằng chính phủ dân chủ (như đã và đang có) đã tiến hoá thành một con thú khổng lồ, chậm chạp và tốn kém. Mỗi một thay đổi của nó lại phải “lắng nghe ý dân”, mà ý kiến của đám đông, theo họ, thì không thể nào sáng suốt được (quần chúng nhân dân là đám đông ngu ngốc). Đám đông thậm chí không tự quyết nổi cuộc sống của họ, nên họ đặt niềm tin vào đại diện của họ (Mỹ là dân chủ đại diện) là niềm tin ngây ngô. 

Cần phải thay đổi triệt để, như cách các doanh nhân ở Silicon Valley vẫn đã đang làm và cực kỳ thành công: cứ tiến thật nhanh và phá tất những gì vướng mắc”. (Vừa xếp hàng vừa chạy, cũng là một phiên bản).

Yarvin đề xuất mô hình Quân chủ, nhưng ông Vua lại được thiết kế như một nhà công nghệ khởi nghiệp (founder) được bổ nhiệm vào chức CEO. Một CEO-King. Đây là một cách diễn đạt thay cho độc tài (dictator) bởi CEO là người quyết hết. Một chế độ chuyên chế, một hệ thống cai trị bằng công nghệ, một ông Vua CEO thông minh và quyết đoán, lại thấm đẫm văn hoá khởi nghiệp tiến băng băng bẻ gãy mọi quy định và rào cản, đó là nền quân chủ công nghệ.

Cũng vậy, thay vì một nền cộng hoà do dân và vì dân, thì Alexander Karp, CEO của Palantir, đề xuất nền cộng hoà công nghệ (technological republic), nơi mọi thứ (quyền) gắn với sở hữu và chính phủ hành động và định hình như một công ty công nghệ khởi nghiệp, một người khôn sẽ phân bổ nguồn lực và định hướng tương lai thay vì để một đám đông ngu muội bỏ phiếu cho chiến lược và đường hướng phát triển đất nước. 

Đây cũng là quan điểm “Chính phủ là Một tập đoàn sở hữu một đất nước” của Yarvin, hay quan điểm “Chính phủ đơn giản là tập đoàn lớn nhất” của Musk.

Tới đây sẽ nảy sinh phiên bản cuối cùng, của một thứ dựa vào technosolutionism – chủ nghĩa dùng công nghệ giải quyết mọi vấn đề. Một hệ thống chính trị độc đoán, chuyên chế, được điều hành một cách “công phiệt”, tức là như quân phiệt mà thay military bằng technology, và các quyết định lớn phải được đưa ra từ một nhóm ưu tú thượng đẳng (các tỷ phú công nghệ). Hệ thống chính trị ấy có tên gọi Techno Fascism: Chủ nghĩa phát xít công nghệ. 

Quan điểm thay vì cải cách chính trị thì ta phải vượt thoát khỏi nó thật nhanh rồi nhảy qua một hệ hình chính trị khác, bước luôn vào một tương lai hậu nhân loại (post human) và hậu chính trị (post political) có nguồn gốc từ triết gia đương đại Nick Land. Phải nói rằng, đây là một ý tưởng khá hay. Vì xét cho cùng, end of history, sẽ chẳng còn chính trị và nhân loại sẽ thành một thứ người lai với máy (transhumanism).

Trong ngôn ngữ của Yarvin, việc “exit” khỏi hệ thống đang tồn tại và bắt đầu một thứ hoàn toàn mới, được gọi là reset hoặc reboot (boot là khỏi động máy từ CMOS của máy tính PC, tức là khởi động lại từ mainboard).

Và dù tin hay không tin, thì những tháng qua Trump  đã cai trị Hoa Kỳ như một vị quân vương, trong vương quốc của mình, sa thải nhân sự, cắt giảm kinh phí, tấn công báo chí, hạ bệ đại học, đóng cửa NGO, khinh thường toà án. Trum chính thức thành “American Caesar”, JD Vance cầm đầu đạo quân chống wokeism cùng Musk, và Musk dùng Doge để tấn công hệ thống quan liêu của chính phủ Liên Bang.

Cho đến khi Doge sụp đổ và Musk bất mãn chia tách với Trump. 

*

Trong bài phỏng vấn hồi đầu năm trên New York Times anh Yarvin nói về tổng thống Franklin Delano Roosevelt vĩ đại của nước Mỹ, người dân Mỹ tôn sùng. Ông tổng thống này ra Quốc Hội và nói: Quốc hội hãy đưa tôi quyền lực tuyệt đối, không thì tôi sẽ lấy nó. Roosevelt hành động như một CEO, điều hành chính sách kinh tế mới (New Deal) với các dự luật dễ dàng được quốc hội thông qua, như điều hành một start up. Nhưng nước Mỹ ngày nay đã làm ngược lại. Chính quyền Washington cũng không khác gì một công ty khởi nghiệp với Alexandre Hamilton là đồng sáng lập công ty và điều hành toàn bộ chính phủ, y như Larry Page của nền cộng hoà Hoa Kỳ non trẻ lúc bấy giờ. Họ là national CEO. Nhưng có người dân Mỹ nào gọi họ là dictator đâu. Tờ New York Times cũng vận hành như một nền quân chủ. Nếu tôi bảo democracy là xấu, mọi người sẽ nhảy lên. Nhưng nếu tôi nói chính trị là xấu, dân tuý là xấu, mọi người sẽ bảo ừ đúng thế mà. Giờ tôi nói tiếp dân chủ là xấu, thì sẽ ok vì đã được bắc cầu. Vấn đề là chính phủ democracy không tốt. Cái mà người dân ủng hộ, cốt lõi lại là quý tộc chế (aristocracy) chứ không phải dân chủ chế vì tất cả hệ thống luật pháp đều do giới hàn lâm, những người uyên bác soạn ra. Bây giờ về cốt lõi cần một vị quân chủ Mỹ (nhà vua) làm tổng thống và bảo rằng nhân dân, các bạn đều là người tốt, các bạn chỉ bị nhồi thông tin sai lệch, chúng ta cùng nhau làm đất nước tốt đẹp lên. Những người xấu ấy là NPR people (khán giả đài NPR, bình dân hơn nếu so sánh với độc giả NYT vốn được cho là cao cấp hơn) chiếm tới 20% dân Mỹ, là rất nhiều. Họ là con người, và con người có thể ủng hộ những chế độ tồi tệ. JD Vance (xuất thân thấp) nhưng học luật ở Yale, nói trôi chảy ngôn ngữ của NYT, là cái mà Trump không có. [Mình vẫn nghe đài NPR, họ có các kênh science, philosophy, history khá hay, tuy đơn giản hoá cho dễ hiểu.]

Khi thế chế cũ của Mỹ tiến tới sụp đổ, như một công ty phá sản, thì những người phục vụ chế độ ấy (giới trí thức, hàn lâm) không nên bị chém đầu, đâm lưỡi lê (như cách mạng Pháp) vì thể chế mới vẫn dùng họ, chứ không phải là anti-aristocracy. Chúng tôi không làm như vậy.

Yarvin nói khi xem bầu cử 2016 với Peter Thiel thì thấy Thiel “hoàn toàn khai sáng”, hoàn toàn giác ngộ. Thiel bừng tỉnh sau khi sống trong bong bóng tiến bộ (có lẽ là tiến bộ theo nghĩa thiên tả) quá lâu. Sự bừng tỉnh này là việc nhận ra thiếu vắng các niềm tin. Các định chế lớn như NYT hay Harvard không luôn dẫn đến chân lý và trí tuệ, chính phủ Hoa Kỳ không hoạt động tốt. [Có lẽ vì vậy mà tư tưởng của Yarvin được gọi là Dark Enlightment, Khai sáng Hắc ám.] Sự vỡ mộng, hay tỉnh mộng này khiến chúng ta nhìn mọi thứ khác đi, thoát ra ngoài để nhìn, với tâm trí cởi mở hơn, để thấy các triết học chính trị và thể chế đang có đều lạc hậu. Sự khai sáng hoàn toàn có nghĩa là hoàn toàn vỡ mộng. 

*

Quay lại năm 2008, trong lúc viết blog và ẩn danh thì Yarvin lập công ty Tlon, đặt tên theo một truyện của Borge, các nhà đầu tư có Peter Thiel và Marc Andreessen. Yarvin, theo New Yorker, trở thành Machiavelli của giới đầu tư mạo hiểm, và dần trở thành triết gia dạy dỗ tư tưởng cho giới elite ở Silicon Valley. Ở giai đoạn này họ vẫn phải hoạt động “bí mật”, các mối quan hệ cũng không công khai.

Năm 2009, Thiel viết một bài luận ngắn cho Cato Institute (mình cũng thi thoảng đọc cái Viện này mà thực sự không hiểu lắm). Bài luận được viral rất mạnh (nhưng hồi đó chưa có từ viral), trong đó có câu “Tôi không còn tin rằng tự do và dân chủ tương thích với nhau”.

Sau đó, từ subculture của Curtis Yavin, Peter Thiel đã nảy nở ra vô số các subculture hẹp hơn, với các hệ tư tưởng độc đáo kỳ lạ và quái dị như ở bài viết trước.

Đó là một social landscape cực kỳ kỳ lạ và thú vị. Thật là đáng để quan sát. Nhất là khi ở VN hoàn toàn thiếu vắng những thứ như thế. 

Xem thêm: Peter Thiel và các hệ phái tư tưởng ở Silicon Valley và Bay Area